Dank zij Trump een herleving van het antiamerikanisme?
Door de nogal ondiplomatieke manier van optreden van president Donald Trump is er in Europa een beweging aan het ontstaan die doet denken aan het antiamerikanisme van met name linkse partijen in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Toen was er in heel Europa een sterke politieke stroom die de Amerikaanse politiek imperialistisch noemde. Nu lijkt het erop dat Amerika in zijn oude isolationistische patroon terugvalt, maar tegelijkertijd Europa als een concurrent op het wereldtoneel lijkt te zien in plaats van als bondgenoot. Tachtig jaar Trans-Atlantische samenwerking is opeens van weinig waarde meer, zo lijkt het.
Onder antiamerikanisme versta ik hier de afkeer van het militaire, financiële en politieke beleid van de regering van de Verenigde Staten. Een afkeer van de levenswijze van Amerikanen en culturele zaken zijn ook onderdeel van antiamerikanisme, maar laat ik buiten beschouwing.
Nu kun je volhouden dat Amerika gelijk heeft en dat zij niet hoeven op te draaien voor de kosten van de verdediging van Europa. Gezien de grootte van de economie, de grootte van de bevolking en productiecapaciteit zou Europa uitstekend voor zichzelf moeten kunnen zorgen. Hoe dan ook: het beleid van de huidige regering onder leiding van Trump leidt tot een wijziging in de houding van Europa en de Europeanen jegens de Verenigde Staten. Of dat op termijn van voordeel is voor de Verenigde Staten valt nog te bezien. Maar het jaar 2025 is een keerpunt in de verhouding tussen Europa en de Verenigde Staten.
Tachtig jaar geleden, in 1945 was het nog niet duidelijk hoe de wereld er uit kwam te zien. Er was nog de hoop dat de geallieerde samenwerking die nazi-Duitsland ten val had gebracht werd voortgezet. Het ontstaan van een organisatie als de Verenigde Naties leek daar wel op te wijzen. Op het eerste naoorlogse congres van de Communistische Partij Nederland (CPN) was de toon zeer gematigd. Een jaar later was de hoop op samenwerking echter de bodem in geslagen. De weigering van "Moskou" om Oost-Europa mee te laten delen in de voordelen van het Marshallplan en de manier waarop de Verenigde Staten omging met het monopolie op de atoombom zorgde voor een splitsing tussen Oost en West.
Het Marshallplan werd gezien als een middel om West-Europa onderhorig te maken aan de Verenigde Staten. Op 12 maart 1947 hield president Harry S. Truman een rede voor het Amerikaanse Congres waarbij hij het congres om geld vroeg voor economische en militaire hulp voor Griekenland en Turkije. Truman stelde dat er een strijd op wereldschaal gaande was waarin een minderheid door middel van terreur en onderdrukking haar wil oplegde aan een meerderheid. Deze minderheid, de communisten, moesten bestreden worden. Dit werd de Truman doctrine genoemd.
De CPN probeerde ondertussen ervoor te zorgen dat men in Nederland Amerika ging haten, waarbij alles uit de kast werd gehaald: de verschrikkingen van de atoombom werden breed uitgemeten, de gangsterpraktijken van Al Capone, de lynchpartijen en zelfs het hoge echtscheidingscijfer in Dallas County werd aangehaald. Dit moest tegenwicht bieden aan de "American Way of Life".
Het is opmerkelijk dat de zelfde argumenten van net na de oorlog nu weer gebruikt worden: Amerika misbruikt zijn economische macht en het is een broedplaats voor fascisme. In de jaren vijftig was het antiamerikanisme van de CPN ingegeven vanuit "Moskou", maar was het ook een bindmiddel voor de partij. Amerika was natuurlijk de jongste en sterkste spruit van het kapitalisme en moest als zodanig bestreden worden. Nu is er geen druk vanuit "Moskou" om anti-Amerikaans te zijn maar nu is een Tesla een "swasticar" en wordt er opgeroepen tot een boycot van Amerikaanse producten. Het beleid van Trump van met name richting Oekraïne wordt als een dolksteek in de rug gezien. Nu zal een aan Oekraïne opgelegde vrede als dictaat gezien worden en ongetwijfeld tot revanchisme leiden. Dat is niet in het belang van Europa. Maar om nu alles wat Amerikaans is te gaan haten alleen omdat de Verenigde Staten voor hun eigen belang gaan gaat mij persoonlijk te ver. Een betere strategie is om Amerika te overtuigen van de gezamenlijke belangen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten