Everhard "Ernst" Ehrenreuter van Hoffreit (No 15.862)

Everhard "Ernst" Ehrenreuter van Hoffreit (no 15.862)

Dit artikel is het vierendertigste. uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.

Everhard "Ernst" Ehrenreuter van Hoffreit is geboren in 1565. Hij was getrouwd met Helena Haidenbucher van Kaufring. Samen hadden ze drie kinderen.

- Everhard (Eberhard) Vrijheer (keizerlijke baron) Ehrenreuter van Hoffreit Heer van Loga, geboren op 16 augustus 1596 en overleden in op 31 december 1664 in slot Evenburg, Loga, Leer. Kasteel Evenburg is overigens een waterslot dat hij in de jaren 1642 en 1643 heeft laten bouwen aan de rivier de Leda. Dit kasteel bestaat nog steeds. Het is later wel verbouwd in neogothische stijl. Hij was kolonel en volgde later zijn vader op als commandeur van de stad Emden van 1629 tot 1645. Hij voerde in 1637 een regiment Vlamingen aan bij het beleg bij Breda. Op 10 mei 1647 was de begrafenis van de Hollandse stadhouder Frederik Hendrik in Delft. Het lichaam van Frederik Hendrik werd op zijn laatste gang vergezeld door 18 kolonels, waaronder ook Everhard junior. Everhard junior zelf ligt begraven in de grafkelder in de kerk van Loga. Everhard junior was in 1631 getrouwd met Eva Margaretha von Ungnad von Weissenwolff, vandaar ook de naam Evenburg. Het is dus niet door een voorvader gebouwd, maar door zijn zoon.

Afbeelding 1 Slot Evenburg bij Leer

Afbeelding 2 Wapenschild van Ehrenreuter

- Elisabeth Ehrenreuter van Hoffreit  1600-???? (Geboortedatum 1605 wordt ook genoemd). Elisabeth is in 1621 getrouwd met Lucas Clant van Warffenhuizen (no. 7.930). Dat wordt door de meeste bronnen bevestigd, wat an sich niets zegt omdat ook wel is gebleken dat foute gegevens gewoon door anderen gekopieerd worden zonder bronnenonderzoek te doen. Lucas Clant is de opa van Lucas Allerts Clant (No. 1.982). Lucas Clant zat namens de Ommelanden in het college van Gedeputeerde Staten in 1629, 1630, 1635 en 1649 en was ordinaris lid van de admiraliteit in Harlingen in 1650, 1651 en 1657 en lid van de Staten-Generaal in 1632 en 1633. Hij overleed in 1661. Ze hadden 7 kinderen:

1.  Helena Clant, huwt met Menno Wiehringe

2. Maria Helena Clant van Menkema (3.965) huwt met Alert Jodocus (Joost) Clant (No. 3.964). Het was al eerder in de geschiedenis van deze familie voorgekomen dat familieleden met elkaar huwden om het familiekapitaal veilig te stellen.

3. Ernst (Egbert) Clant, convooimeester, huwt met Anna Coenders. Ernst was kapitein en hij werd ervan beschuldigd op 12 juli 1672 bij het verlaten van de Langakkerschans de bevelen van de Gecommitteerde Staten van Stad en Lande niet te hebben opgevolgd. Door de krijgsraad werd hij van zijn functie gehaald en zijn degen werd gebroken. In die tijd een grote schande. Dus terwijl Otto Clant zich in 1586 letterlijk doodvocht in de kerk in Boksum met het vaandel om zijn middel gebonden, verliet zijn familielid bijna een eeuw later zijn post. Niet alle dapperheid genen worden doorgegeven zo lijkt het.

4. Elizabeht Clant

5. Johan Clant

6. Rembt Jensema Clant

7. Willem Alert Clant

- Barbara Ehrenreuter van Hoffreit  1610-1673. Barbara trouwde met Doecke van Hemmema.

Everhard Ehrenreuter senior was vanaf 1599  kapitein van de 17e Hoogduitse compagnie en later commandeur van garnizoensstad Emden van 1609 tot 1629. De stad Emden had van 1596 tot 1744 een garnizoen onder Nederlands commando. 

In het Stadhouderlijk Hof te Leeuwarden hing een officierenreeks bestaande uit 31 portretten van het Friese Regiment. Deze serie was aangelegd door stadhouder Willem Lodewijk. Een latere lijst van 26 portretten, meestal met een naam, is bewaard gebleven in Tresoar. nr.8 = Kapitein Erentreuter. Helaas is zijn portret onvindbaar. Overigens was het de gewoonte dat de officier zelf het portret liet schilderen en betaalde en het dan schonk aan de stadhouder. 

Everhard is overleden in 1630 (of in september 1638 overleden in Emden).

De familie Ehrentreuter stamt oorspronkelijk uit Beieren en moesten vanwege hun overgang naar het protestantse geloof uitwijken naar het Noorden, in dit geval Oost-Friesland.

Bronnen en literatuur:

- https://www.genealogieonline.nl/de/west-europese-adel/I325975.php

- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_Evenburg

- https://art-restauro.de/referenzen/gemaelde-16-17-jahrhundert/portrait-der-familie-des-erhard-von-ehrentreuter-und-freiin-eva-margaretha-ungnad-von-weissenwolff-freiin-zu-sonnegg/

- https://www.frieseregimenten.nl/officier/everhard-vrijheer-ehrenreuter-von-hoffreit/

- https://minerva.riddarhuset.se/foremal/ehrenreuter-heraldik-klingspors-vapenbok-1890-3849/

- https://www.30jaehrigerkrieg.de/ehrentreuter-ehrentreiter-ehrenreitter-ehrenreuter-von-hofrieth-erhard-reichsfreiherr-von/

- http://buwalda.blogspot.com/2020/11/de-kolonels-in-de-lijkstatie-van-prins.html

- https://wmk.landkreis-leer.de/index.php?La=1&object=tx,3596.115.1&kat=&kuo=2&sub=0

- https://www.greetsgenealogie.nl/gezinskaart-van-osebrandus-egberts-clant-1575-1624/

Kunstzinnige voorouders: Benne Simons Accema (No 2.082)

Benne Simons Ackema (No 2.082)

Dit artikel is het zevende artikel uit een serie over mijn voorouders die als ambachtsman of kunstenaar actief zijn geweest en verbonden zijn met de stad Leeuwarden. Want naast militairen en leraren waren er ook veel ambachtslieden en kunstenaars in de familie.

Benne Simons (Sijmcks) Accema was afkomstig uit Emden. Hij is waarschijnlijk in 1590 geboren. Hij is de zoon van Symon Accama. In het bakkersboek staat hij als Benno Sijmcks uit Emden vermeld, sinds 10 november 1625. Hij is de grootvader van de bekende portretschilder Bernardus Accama. Zie het artikel over hem. Benne is niet de enige voorouder die uit Emden komt, ook de vrouw van Petrus Overney, Elske Volrader. Zie het artikel over Petrus Overney.

Emden

Tijdens de godsdienstoorlogen waren veel Nederlanders naar Emden gevlucht. Emden heeft nu nog steeds veel Hollandse trekken. In de zomer van 1595 arriveerden op verzoek van het nieuwe bestuur van Emden Nederlandse soldaten in de stad om de resultaten van de revolutie te beschermen. In juni 1595 bemiddelden de Staten-Generaal der Nederlanden in het Verdrag van Delfzyler tussen de Oost-Friese graven en de stad Emden, waardoor de status quo werd gegarandeerd. Emden bleef echter onder de soevereiniteit van het Gravenhuis en werd geen "Vrije Keizerlijke Stad".

Met de Delfzyler-schikking kreeg Nederland de status van een beschermende macht uit Emden en was het betrokken bij het Oost-Friese nationale geschil. Onder het bewind van graaf Enno III. (1599 - 1625), tussen 1600 en 1602 was er een oorlog tussen de inwoners van Emden en hun bondgenoten tegen de graaf. Enno III. leed een zware nederlaag tegen Emder en de Nederlandse troepen onder bevel van generaal Werner van den Houte (du Bois). Enno III moest wel accepteren dat er een Nederlands garnizoen in Emden kwam. Dit staatsgarnizoen bestond tot 1744.

De band tussen Nederland en Emden is de verklaring voor het feit dat er veel Leeuwarders naar Emden gingen en veel mensen uit Emden naar Leeuwarden.

Afbeelding 1 De stad Emden omstreeks 1615

Hij staat vermeld in het Burgerboek van Leeuwarden.

Afbeelding 2 Vermelding van Benne Simons in het burgerboek van Leeuwarden, afkomstig uit Emden, 1625

Op 7 maart 1624 heeft Benno Sijmens belijdenis gedaan.

Afbeelding 3 Vermelding van Benne Sijmens in het lidmaatregister van de Hervormde Kerk Leeuwarden

Hij is op 8 oktober 1625 in ondertrouw gegaan en op 26 oktober 1625 in de kerk en Leeuwarder getrouwd me Siucke Hessels. Hij was toen bakkersgezel. Siucke Hessels was eerder getrouwd geweest met Gerrit Sybrands. 

Afbeelding 4 Vermelding in het huwelijksregister van Leeuwarden, 8 oktober 1625

Op 20 januari 1629 kocht hij samen met Sijucke Hessels een huis op de hoek van de nieuwe Oosterstraat in Leeuwarden, plus een kamer daar achter staande, van de echtelieden Pieter Claaszn, meester steenhouwer en Machtel Ariens Hoen voor 1550 goudguldens. Voor de kamer moesten ze tevens 20 stuivers grondpacht per jaar betalen.

In 1634 verkoopt Benne de kamer weer aan Lijsbeth Michielsdr en Bouwe Philipsz, mr wever, echtelieden binnen Leeuwarden.

Ze hadden twee kinderen, Rinske Bennes Accama, geboren op 15 mei 1629 en overleden in 1692 en op 20 januari 1692 begraven bij de Jacobijnerkerk) en Simon Bennes Ackema, geboren in 1637, gedoopt op 3 september 1637. 

Ds Simon (Bennonis) Accama

Simon was predikant, eerst in Sint Augustinusga/Surhuizum (vanaf  april 1668) en vanaf mei 1680 in Burum tot hij met emiraat ging op 8 mei 1712. Simon is op 8 april 1666 getrouwd met Aeltje Boetes (Bates) Neuholt (Nievelt). haar naam wordt ook wel geschreven als: Aeltie Baettesdr. Nijholdt.

Afbeelding 5 Trouwregister met de vermelding van Simon Ackema en Aeltie Boetes van Nijholt, 29 maart 1666. In het rode kader staat Simon Accama dominee.

Hij is de vader van de schilders Matthijs en Bernardus Accama. In 1695 is hij hertrouwd met Margriettie Matthussen. Hij woonde in 1698 in de pastorie van Burum. In 1713 ging hij naar Leeuwarden omdat hij door ziekte en een val niet meer dominee kon zijn. Hij is in december 1722 in Leeuwarden begraven.

Afbeelding 6 De pastorie in Burum waar Simon Accama woonde. Het pad is volgens de muurankers van 1678 maar later verbouwd.

Op 6 mei 1630 zijn Benno Simonsz en Siucke Hesseldr een schuld van 200 goudguldens aangegaan. Ze leenden dit voor een periode van 5 jaar van Baerte Sibrandtsz, bode der heren gedeputeerde staten van Frieslandt, en Froucke Thijssedr, echtelieden, burgers binnen Leeuwarden.

Op 8 juni 1638 loopt Benne Simons een boete op van drie keer 25 golden friesche rijders. Tevens wordt bevestigd dat hij "backer" is. De reden waarom hij deze aanzienlijke boete kreeg is niet bekend.

Op 19 december 1639 hebben Benne en Siucke een vordering ter grootte van F 33-17-8 ter zake van verkochte en geleverde broden en andere koopmanswaren op Bauckien Sioerdts Wiaerda, weduwe van wijlen Joannes Martini Sibada te Leeuwarden.

Benne zelf is begraven in de Galileeërkerk in Leeuwarden. Helaas is de kerk in 1940 gesloopt. Enkele grafzerken zijn overigens overgebracht naar de Meinardskerk in Minnertsga. 

Afbeelding 7 Gallileërkerk in Leeuwarden aan de Tweebaksmarkt te Leeuwarden

Afbeelding 8 Plattegrond van de in 1940 gesloopte Gallileërkerk (westzijde) in Leeuwarden. Niet zeker is onder welke zerk hij lag.

Literatuur en bronnen:

- https://www.mpaginae.nl/Galilea/Mensonides.htm#register

- https://www.mpaginae.nl/At/bakkersboektabel.htm

- Trouwregister Hervormde gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0972 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1623-1627

- Doopboek Herv. gem. Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0929 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1636-1642

- Trouwregister Gerecht Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0898 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1623-1630

- Burgerboek Leeuwarden, archiefnummer 1001, Archief van de stad Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 1756 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1559-1651

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 1008 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1581-1805

- https://www.dominees.nl/search.php?srt=g&id=10592 en https://www.dominees.nl/search.php?srt=g&id=10261

- https://augustinusga.protestantsekerk.net/voormalige_predikanten

- https://www.theologieportaal.nl/predikantenlijst

- https://pknsurhuizum.nl/over-de-kerk/historie

- Lidmatenreg.Herv.Gem.Leeuwarden 1581-1805

- Naamlijst der Predikanten in de Hervormde Gemeenten van Friesland (2e deel),   door Ds.T.A.Romein, uitgegeven in 1888

- DTB Lidmaten Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, Deel: 1008, Periode: 158..., Leeuwarden, archief 28, inventaris­num­mer 1008, 6 september 1713, Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden

- https://www.mpaginae.nl/Testamenten/DDD2enEEE2tm7.htm

- Trouwregister Hervormde gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0979 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1664-167

- Res-1638/06/08 1638-06-08; Resoluties, HCL

- 313 1629-01-20; Certificaatboeken, HCL

- 251 1639-12-19; Hypotheekboeken, HCL

- 211 1633-03-11; Hypotheekboeken, HCL

- 238 1634-08-01; Hypotheekboeken, HCL