Nicolaas Amiabel (No 68) en zijn Haagse roots
Dit artikel is het negende artikel uit een serie over mijn voorouders die als ambachtsman of kunstenaar actief zijn geweest en verbonden zijn met de stad Leeuwarden. Want naast militairen en leraren waren er ook veel ambachtslieden en kunstenaars in de familie.
Nicolaas Amiabel (Amiable) (no 68) geboren te Den Haag in 1767, gedoopt op 13 december 1767 in de Grote kerk in Den Haag, als zoon van Nicolaas Amiabel (1721-1793) (no 136) en Elisabeth Hoffeling en kleinkind van Willem Amiabel (1688-1770) (no 272).
Nicolaas was lidmaat in Den Haag.
Afbeelding 1 Pagina van het lidmaatregister uit 1785
Hij trouwde op 25 augustus 1798 met Eeke Rooswinkel. Eeke is geboren in 1772 en overleed op 9 oktober 1859 in Leeuwarden.
Afbeelding 2 Pagina uit het trouwregister
Op 10 maart 1809 deed hij belijdenis in Leeuwarden.
Afbeelding 3 Pagina met de naam Nicolaas Amiabel in het lidmaatregister
Hij overleed op 6 juli 1844, hij was toen 77 jaar oud.
Hij was cordonnier (schoenmaker) van beroep. Dit beroep ging eigenlijk over van vader op zoon.
Op 8 januari 1808 klaagt hij over de diefstal van kleding (lijfsgoederen) van de bleek. Een bleek is een veldje waar wasgoed te drogen werd gelegd. Het bleekte dan in de zon. Hij woont dan in de Moolensteeg over de Vrouwen Waterpoort in een agterkamer. Volgens een bericht in de Leeuwarder Courant van 3 maart 1815 woonde hij in 1815 nog steeds in de Molensteeg, op locatie E no 92.
In 1811 woonde hij op locatie E3 in Leeuwarden. Van 1824 tot 1829 woonde hij op de locatie E 101 in Leeuwarden.
Oranjeklanten
Zijn naam komt voor op Lyst der tekenaars op het request, ter wederherstelling en beveiliging der oude en wettige constitutie uit 1788. Daarnaast staat zijn naam op de Naamlyst der leden van de Oprechte Vaderlandsche Societeit Goude Leeuw, uit april 1787. Ook een aantal van zijn broers, Bartholomeus en Jacobus Amiabel, en een neef, David Nicolaas Amiabel komen op de lijst voor. Ook hun beroepen worden gemeld: Bartholomeus is rentenier, David Nicolaas is kruidenier, Nicolaas is schoenmaker. Nog een andere Bartholomeus Amiabel wordt genoemd, hij is kleermaker. Verder wordt er nog een Pieter Amiabel genoemd, zonder beroep. Het lijkt erop of de halve familie lid was. De Goude Leeuw zat in de Hofstraat in Den Haag. Of ze echt contra-revolutionair waren valt te betwijfelen. Uit niets blijkt dat de familie politiek actief was.
In de Nederlandsche Courant van 26 januari 1787 staat een naamlijst afgedrukt van alle leden van het Oranje-Corps in Den Haaf. In dit geval was het vanuit patriottisch perspectief, vandaar dat de het corps "Moordrot" werd genoemd. De leden werden met naam en adres genoemd, wat nogal bedreigend overgekomen zal hebben in die dagen. Als contribuerend lid wordt Amijabel, kruidenier in de Boekhorststraat genoemd, dat zal David Nicolaas Amiabel mee worden bedoeld.
De Goude Leeuw was een oranje gezinde Sociëteit
Afbeelding 4 Lidmaatschap van sociëteit de Goude Leeuw
Nicolaas en Eke hadden 6 kinderen:
- Elisabeth Amiabel 1798-1822
- Hendrik Amiabel 1800-1875
- Pieter Amiabel (No 34) 1802-1877. Zie het artikel over hem.
- Anna Amiabel, geboren 7 maart 1805, overleden in1900
- Nicolaas Amiabel 1808-1876
- Margrieta Amiabel 1812-1885
Het toeval wil dat bij zowel de Gerbenzon kant als de Amiabel kant er flink wat mannelijke leden van de familie in een of andere vorm in het leger hebben gediend, al dan niet als vrijwilliger, al dan niet via de militie of schutterij. Zowel een voorvader van de Gerbenzon tak als van de Amiabel tak hebben in de tiendaagse veldtocht gediend. Maar daar houden de paralellen nog niet op.
Pierre Amiabel, een behanger als redder van de Monarchie?
Willem Amiabel (no 272) had naast zoon Nicolaas (no 136, zie hierboven) nog een zoon, genaamd Pieter, gedoopt op 27 april 1731 en overleden 25 augustus 1819). Pieter trouwde met Maria van Lent en zij hadden ook weer een zoon, heel verrassend Pieter genoemd, geboren op 11 november 1767 en overleden op 11 november 1860. Hij was van beroep tapissier, oftewel stoffeerder van meubelen. Hij trouwde met Catharina van Putten en met haar heeft hij negen kinderen, waaronder Nicolaas, die in het 124e regiment infanterie van linie diende en Willem Frederik, geboren op 4 april 1799.
Nicolas Amiabel, een achterneef van voorvader Nicolaas (no 68), zat dus bij het eerste bataljon van het 124e regiment infanterie van linie. Op 8 september 1810 was hij bij het korps gekomen en is hij fuselier geworden. Hij had het in 1813 echter wel gezien en deserteerde. Niet geheel verrassend aangezien hij waarschijnlijk ook meer in het oranje kamp thuis hoorde dan bij het revolutionaire kamp.
Afbeelding 5 Uitsnede uit het Stamboek van 124e regiment infanterie van linie 1810
Zijn broer, Willem Frederik is behanger van beroep en trouwt met Cornelai de Marree. Uit dat huwelijk wordt op 17 oktober 1820 Pieter Karel geboren. Ook hij is behanger. Hij trouwt met Josina Dorothea van Rijsinge. Uit dat huwelijk wordt Willem Frederik op 20 mei 1828 geboren. Daarnaast wordt Pieter Carel op 8 november 1851 geboren. Hij is meubelmaker van beroep. Hij trouwt met Elisabeth Johanna Petronella van den Bergh. Pieter Carel overlijdt op 30 juli 1926. Nu is dit geen voorouder, maar het blijft wel toevallig dat er in die tak van de familie ook meubelmakers waren. Pieter is sowieso een interessant figuur, want hij noemde zich Pierre Charles Jacques Amiabel. Waarschijnlijk omdat die naam wat meer aanzien gaf in het Haagse. Zo komt zijn naam voor in een artikel over een op hol geslagen span paarden waarin koningin Emma met dochtertje Wilhelmina zat.
Het ongetwijfeld wat aangedikte relaas ontleend aan "Het Vaderland" van 22 februari 1887 met betrekking tot de reddingspoging van de Monarchie (van koningin Emma en prinses Wilhelmina) blijkt:
“Reeds op den Scheveningschen weg geraakten de paarden van het koninklijk rijtuig op hol. De lakei, die dit bespeurde, sprong onmiddellijk uit den bak, greep naar de paarden, doch deze maakten daarop een zijsprong, zoodat ze met het rijtuig tegen een boom terecht kwamen; bij die gelegenheid werd de jockey met een harden ruk uit het zadel geworpen en daarna vlogen de paarden, zonder bestuurder, met het rijtuig voort. Waarschijnlijk door de omstandigheid, dat de vorstelijke personen steeds in snelle vaart rijden en meer lettende op de koningin en prinses, die H.M. in de armen had gesloten, terwijl zij rustig bleef zitten, slechts nu en dan om hulp roepende, dan op de wijze waarop ’t rijtuig werd bestuurd (of eigenlijk niet bestuurd) merkten de voorbijgangers ’t gevaar niet vóór de Oranjestraat. Daar waagde de heer Pierre Amiabel jr. reeds een poging om de paarden te grijpen, doch te vergeefs. Hij liep echter mede en behoorde onder de reeds door ons genoemde personen, die het rijtuig, hetwelk tegen een koets, nabij de Koningspoort stootte en ook door een zweepslag van een koetsier de paarden toegebracht, tot staan brachten. Al de ter redding toegesnelde personen beijverden zich om de prinses ’t eerst uit het rijtuig te nemen. Maar de koningin nam haar zelf op den arm, slaakte een dankbaar ‘Goddank!’ en keerde tusschen de agenten van politie en o.a. door den heer Delia vergezeld, naar ’t paleis terug. H.M. betuigde den politiedienaren hartelijk haren dank. In het paleis bracht de tijding van het ongeval groote ontsteltenis teweeg. Men verdrong zich om de koningin, die een bewonderenswaardige tegenwoordigheid van geest tijdens ’t ongeval bleef bewaren, en om de nog schreiende prinses. H.M. stelde allen gerust; maar zij gaf terstond last om te doen informeren of de jockey en lakeien geen letsel hadden bekomen, wat gelukkig ook ’t geval bleek. H.M. wilde ook, gelijk gezegd is, onmiddellijk weder uitrijden. H.K.H. de prinses wilde echter, nog onder den indruk van ’t doorgestane leed, niet weder meegaan, doch op moeders aandrang overwon zij haar vrees en stapte weldra weder lachend en vroolijk in ’t rijtuig.”
De koetsier, Anton Kabelaar, die met de zweepslag de paarden uiteindelijk tot stilstand bracht werd eerst als held betiteld maar al gauw, zoals dat in Nederland altijd gaat, werd van alles afgedongen op deze heldendaad: de koets had al minder vaart gehad door de botsing en een zweepslag had ook risico's gehad in die zin dat de paarden nog meer in paniek zouden kunnen raken. De man werd uiteindelijke afgescheept met 100 gulden van de particulier secretaris van de koningin en een door de bevolking bij elkaar gespaard gouden horloge. De twee paarden werden overigens afgemaakt. En Anton, is uiteindelijk in armoede gestorven.
Terug naar Pierre, die dus eigenlijk gewoon Pieter heette: In 1918 woonde hij in de Willemstraar 63 in Den Haag. De zaak zat eerst aan de Prinsenstraat en vanaf 1879 aan de Lange Poten 29 en daarna aan de Hofspui 26 tot 1889, daarna aan het Buitenhof 49 en na 1894 in de Hooistraat 2a in Den Haag. Hij bleef trouw oranjefan in de zin dat hij bijvoorbeeld in 1894 het versieren van het feestlokaal voor de oranjebond sponsorde, iets dat hij vaker deed. Ook voor de herdenking van de Tiendaagse Veldtocht in 1891 leverde hij belangeloos vlaggen en decorstukken om de zaal te versieren. Naast meubelmaker en decorateur was hij ook antiquair, alweer een parallel.
Hij was bestuurslid van Arti et Industriae. Maar helaas kon dit alles niet voorkomen dat hij op 14 juli 1899 failliet is gegaan.
Afbeelding 8 Een voorbeeld van zijn werk is te vinden in Kasteel Amerongen. Het ledikant dat is afgebeeld is geheel hersteld door Pierre Amiabel op 4 juli 1890.
Nog wat zijsprongen met betrekking tot de familie Amiabel.
Willem Frederik Amiabel (Suriname)
Willem Frederik is zoals gezegd op 20 mei 1828 geboren en is de zoon van Willem Frederik Amiabel die getrouwd was met Cornelis de Maree. In Suriname was hij betrokken bij de oprichting van de Surinaamsche Scherpschutters Vereeniging op 14 maart 1893. Het doel van de vereniging was zich te oefenen in schijfschieten, maar zij moesten zich ook verbinden om in buitengewone omstandigheden of wanneer ze daartoe door de gouverneur werden opgeroepen zich onder bevel te stellen van door de gouverneur aangewezen autoriteiten. Het eerste bestuur bestond uit de heren W.F. Amiabel, voorzitter, J.W. Bueno de Mesquita, penningmeester en J. Louzada secretaris. Er traden 33 leden toe. Er werd drie maal in de week geoefend. Ze kregen twee Flobertgeweren van de gouverneur en 33 Beaumont geweren van het garnizoen in bruikleen. Na 1900 is de vereniging opgehouden met bestaan.
Afbeelding 9 Pagina 3 van de Surinaamsche Courant van zaterdag 14 oktober 1882 waarin de aankomst staat van W.F. Amiabel (senior) met het Nederlandse schip Sympathie vanuit Amsterdam.
Afbeelding 10 Het Beaumont geweer
Afbeelding 11 Het Flobert geweer
Het Flobert geweer is genoemd naar de Fransman Louis-Nicolas Flobert (1819-1894). Deze geweren werden meestal gebruikt voor bestrijding van ongedierte en werden "tuingeweren" genoemd, dus of de schietvereniging in geval van ondersteuning van de gouverneur daar wat aan zou hebben gehad valt te betwijfelen.
W.F. Amiabel was op 31 januari 1891 tot opzichter der openbare wegen en straten, belast met het toezicht over de straatverlichting in Paramaribo benoemd en was dat volgens de Surinaamsche Almanak voor het jaar 1893 nog steeds. Op 30 mei 1896 ging hij met ontslag en vertrok weer naar Den Haag. Hij bleef zich echter met Suriname verbonden voelen, getuige een ingezonden brief in Het Vaderland van 9 februari 1898 waarin hij het Nederlandse boeren ontraadde om naar Suriname te emigreren. Willem Frederik had een zoon welke ook Willem Frederik heette, geboren op 22 juli 1888. Deze trouwde op 3 september 1873 met Josephina Wilhelmina Schmidt maar is dus weer een andere dan degene die naar Indië ging. Het is een leuke traditie, het vernoemen van voorouders, maar het maakt onderzoek niet makkelijker.
De Nederlandsche Weerbaarheids Vereeniging
Zo is er in 1907 een W.F. Amiabel lid geworden van de Haagse afdeling van de Nederlandsche Weerbaarheids Vereeniging. Ze hadden een uniform en oefenden regelmatig.
Dat er een W.F. Amiabel regelmatig aan schietoefeningen deed blijkt wel uit bovenstaand artikel in "Het Vaderland"' van 28 oktober 1873. Ze schoten op een 25 meter baan met Flobert geweren en W.F. Amiabel won een prijs. Overigens oefende de Weerbaarheid ook met degens en sabels. Ook won hij een prijs bij de scherpschutterswedstrijd in Utrecht door de vereniging De Zwijger uitgeschreven. Er waren tussen de 180 en 190 schutters en de beschermheer, prins Hendrik was ook aanwezig. W.F. Amiabel won de eerst prijs, beschikbaar gesteld door de prins met 50 punten. Hij was er namens de Koninklijke scherpschutters te Den Haag.
De Vereeniging Volksweerbaarheid was een landelijke organisatie in Nederland die zich ten doel de militaire weerbaarheid van het Nederlandse volk te verhogen en was op 13 januari 1900 opgericht door de oud-minister van oorlog A.L.W. Seyffardt en de Utrechtse hoogleraar G. Kalff. Het officiële orgaan was "Allen Weerbaar". Vrijwilligers uit de Tweede Boerenoorlog in Zuid-Afrika (1899-1902) zagen de noodzaak van een weerbaar volk.
Afbeelding 13 Vermelding eerste prijs in Utrechts provinciaal en stedelijk dagblad
Ook in 1879 had hij al eens een prijs gewonnen, de zevende prijs en in 1878 de tweede prijs bij de schietwedstrijd vrije baan,Willem Frederik Amiabel (Palembang , Indie)
Pieter (Pierre) Carel was dus getrouwd met Elisabeth Johanna Petronella van den Bergh en samen hadden ze een zoon, genaamd Willem Frederik Amiabel. Ook zijn levensloop is interessant. Volgens het Bataviaasch Nieuwsblad van 30 augustus 1917 kwam er een W.F. Amiabel junior aan op 29 augustus in Batavia vanuit Palembang. Deze Willem Frederik is geboren op 23 juli 1888 in Den haag. Op 5 oktober 1911 is hij met de SS Rumphins gearriveerd. Hij trouwde in Indië met Margareta Keuchenius en kreeg met haar drie kinderen die allen in Palembang geboren werden. In 1918 was hij voorzitter van de kiesvereniging van Palembang.
Hij was handelsagent der Moluksche Handelmij en woonde in Weltevreden.
Afbeelding 14 Willem Frederik Amiabel links op de foto in zijn kantoor van de Molukse Handelsvereniging in 1925
Afbeelding 15 Willem Frederik Amiabel (links) te Palembang, Sumatra in 1928
David Nicolaas Amiabel
David Nicolaas Amiabel, een neef dus van Nicolaas, was luitenant d'Heer van het vierde rot van het witte Vaandel van de schutterij van Den Haag in januari 1793. Hij was dat sinds 1791 en woonde in de Boekhorststraat. David was een zoon van Bartholomeus Amiabel en is rond 1746 geboren. Hij overleed op 7 juni 1818, op 72 jarige leeftijd. Hij was getrouwd met Maria Hackenbracht en had een dochter met de naam Johanna Amiabel, gedoopt op 13 april 1777. Op 8 juli 1764 deed hij belijdenis. Hij woonde toen aan de Denneweg in Den Haag.
Jacobus Amiabel
Hun trouw aan oranje werd pas na een heleboel generaties "beloond" in de persoon van Jacobus Amiabel, geboren op 12 augustus 1905 en overleden op 17 oktober 1981. Hij was vrijgesteld voor militaire dienst wegens broederdienst. Op 14 mei 1969 was hij commandeur bij de Rijkswerf van defensie en kreeg hij een onderscheiding in de orde van Oranje Nassau in het zilver.
Afbeelding 17 Orde van Oranje Nassau, graad zilver
En dat is dan wel weer genoeg over de Amiabel-tak. We hebben een gezamenlijke voorouder in de persoon van Willem Amiabel, geboren in 1688 en overleden in 1770, zie hierboven, acht generaties geleden.
Literatuur en bronnen:
- Registre civique, archiefnummer 1002, Gemeentebestuur van Leeuwarden, 1811-1941 - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 5086 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1811-1823
- https://www.janmolenweg.nl/g/62785.html
- https://www.dbnl.org/tekst/camb001gede01_01/index.php
- Leeuwarder courant 24 februari 1815; 3 maart 1815
- 1001.2679 Index diverse bestanden stadsarchief Leeuwarden tot 1811, 1807-1808, HCL
- Gedenkschrift ter huldiging van de oprechte vaderlandsche societeiten., 1787
- Almanach op het Schrikkel-Jaar onzer Christ. Tydrekeninge 1788 en 1793 geinventeerd ten dienste van de Schutterij van 's Graavenhaage
- Bericht wegens de gesteltenisse der hooge vergaderingen en collegien in 's Gravenhage, p. 87
- Historisch Centrum Leeuwarden Leovardia, 2000-2018 | 2016 | 1 januari 2016 | pagina 32
- Nederlansche Courant, 26 januari 1787
- https://www.hippomobielerfgoed.nl/2020/kabelaar/
- Het Vaderland 22 februari 1887
- Het Vaderland 15 oktober 1894; 13 februari 1894
- Haagsche Courant 16 november 1896
- Het nieuws van den dag : kleine courant 18 juli 1899; 7 april 1879
- Opregte Haarlemsche Courant 5 augustus 1891
- De Standaard 23 februari 1887
- GR 21 YC 1 à 963. Registres matricules des sous-officiers et hommes de troupe de l'infanterie de ligne (1802-1815)
- https://digitalcollections.universiteitleiden.nl
- https://www.marres.nl/NP/46_1960.PDF
- https://www.jstor.org/stable/41835655
- Surinaamsche Almanak voor het jaar 1893, 1895, 1896
- https://genbook.dordtenazoeker.nl/Overige_Links/familieberichten_oostwestindie.htm
- Bataviaasch nieuwsblad 30 augustus 1917
- De Locomotief 21 maart 1929; 5 oktober 1911
- De West-Indiër : dagblad toegewijd aan de belangen van Nederlandsch Guyana, 15 oktober 1882
- Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad, 20 maart 1929; 31 januari 1891; 9 februari 1898; 28 ktober 1873
- Soerabaijasch handelsblad, 23 april 1929
- Haagsche Courant 30 mei 1896; 4 september 1920
- De West-Indiër : dagblad toegewijd aan de belangen van Nederlandsch Guyana, 18 januari 1891
- De Maasbode 31 juli 1928
- De Opmerker, 1893, p. 131
- Allen weerbaar, officieel orgaan van de vereeniging "Volksweerbaarheid" en van de "Nederlandse Weerbaarheids-Vereeniging"
- Regerings-almanak voor Nederlandsch-Indië, 1918, 1928, 1927
- Utrechts provinciaal en stedelijk dagblad 22 juni 1870
- Leeuwarder Courant 15 september 1879
- https://vrijwilligelandstorm.nl/propaganda-voor-de-vrijwillige-landstorm/
