Kunstzinnige voorouders: Dirk Gerbenzon

Dirk Gerbenzon

Dit artikel is  er een uit een serie over mijn voorouders die als ambachtsman, handelaar of kunstenaar actief zijn geweest en verbonden zijn met de stad Leeuwarden. Want naast militairen en leraren waren er ook veel ambachtslieden en kunstenaars in de familie. Dit artikel gaat over mijn vader.

Dirk Gerbenzon is geboren op 6 maart 1930 en hij is overleden op 3 juni 1989. Hij was de jongste zoon van Johannes Elzertus Gerbenzon. Hij was net als zijn vader antiquair en taxateur. 

Afbeelding 1 Vermelding in de Leeuwarder Courant van 8 maart 1930

Afbeelding 2 Dirk Gerbenzon in zijn eerste levensjaar

Afbeelding 3 Dirk op de arm bij zijn moeder Eeke Gerbenzon - Visser. op de binnenplaats achter de ouderlijke woning 

Hij zat op school vlak bij zijn ouderlijk huis aan het Hofplein. Onderstaande foto is naar alle waarschijnlijkheid gemaakt voor het Oranje Bierhuis.

Afbeelding 4 De schoolklas van de lagere school, de Hofschool genoemd, daarvoor gemeenteschool no. 3.Dirk zit op de voorste rij tweede van rechts.

Afbeelding 5 Dirk Gerbenzon op jonge leeftijd

Afbeelding 6 De hofschool aan het Hofplein in Leeuwarden, ontworpen door Thomas Romein

Dirk vertelde graag het verhaal dat zijn juf een beetje hardhorend was en als er in de Tweede Wereldoorlog geschoten werd en de de sirenes hadden het signaal veilig weer gegeven wist hij en zijn medeleerlingen deze "pauze" in het lesgeven te verlengen door met hun vingers in de metalen vakken van hun schoolbank te roffelen en hun juf wijs te maken dat er nog geschoten werd.

De oorlog was nooit ver want broer Andries moest onderduiken om te voorkomen dat hij opgepakt werd voor de Arbeidsinsatz. Wat het ook niet makkelijker maakte was dat een paar huizen verderop, in het huis genummerd Weerd 11, een N.S.B.-er zat, tandarts J.J. Timminga. Zijn zoon Koos Timminga sneuvelde in november 1942 aan het Oostfront als oberscharführer. Verder ging het gerucht dat Anton Mussert in het huis aan de Weerd 11 logeerde als hij in Leeuwarden was. Geen prettig gevoel.

In juni 1949 slaagde hij voor de Lagere Avond Handelsschool in Leeuwarden.

Afbeelding 7 Vermelding in de Leeuwarder Courant van 1 juni 1949

Afbeelding 8 Dirk Gerbenzon als jonge man

Dirk was afgekeurd voor militaire dienstplicht. 

Op 25 juli 1950 slaagde hij voor het middenstandsdiploma Algemene Handelskennis. 

Afbeelding 9 Dirk Gerbenzon met zijn klas van de ULO aan de Wissedwinger in Leeuwarden. Dirk zit helemaal links.

Daarna kwam hij in de zaak van zijn vader te werken, samen met zijn broer Andries. In de jaren vijftig en zestig werkten er nog meerde personeelsleden bij de Firma P. Gerbenzon & Zonen. Ik ben de volgende namen tegengekomen:

Kielder

Van de Bijl

Lenos

Huisman

Van Dijk

Zij werkten in elk geval in de jaren 1959 - 1960 bij Gerbenzon. ¹ Als iemand nog nadere informatie heeft over ex-werknemers dan hoor ik dat graag. 

Zo werd er ook regelmatig nieuw personeel opgeleid.

Afbeelding 10 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 22 oktober 1954 waarin gevraagd wordt naar een leerling meubelmaker.

Afbeelding 11 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 30 maart 1960 waarin om een aankomend meubelmaker wordt gevraagd.

Dit opleiden was niet altijd een succes. Soms was er een leerling die de verkeerde kant van de beitel sleep omdat dat "zulke mooie vonkjes" opleverde.

Later werd er om meer ervaren krachten gevraagd:

Afbeelding 12 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 1 december 1964

Dirk was getrouwd met Elizabeth van der Steeg. In januari 1959 waren ze in ondertrouw gegaan.

Afbeelding 13 Dirk Gerbenzon en Elizabeth van der Steeg

Hij werd in 1973 lid van het Fries Genootschap.   

Afbeelding 14 Dirk Gerbenzon met zijn zoon bij het water van de Nylansdijk in Leeuwarden

Dirk en Elizabeth hadden een dochter, Carmen, geboren op 27 september 1962, en een zoon, Johannes Elzertus, geboren op 23 juli 1965. Ze woonden aanvankelijk aan de Nylansdijk in Leeuwarden, daarna in de Nicolaas Maesstraat en later in de Weerd. Het pand in de Weerd is er een met een geschiedenis. Niet alleen zit de familie Gerbenzon daar al sinds 1910, maar ook zijn er tal van verhalen te vertellen over het pand, zoals te lezen valt in het Friesch Dagblad van 26 november 2014.

"Op de hoek Weerd/Bagijnestraat verhaalt Van der Ende over de tragische geschiedenis van de familie

Arentsma. Op het pand staat met grote letters te lezen: P. Gerbenzon & zonen. De arme Jasper Meinders Arentsma overleed in 1751 aan bittere hartzeer, zo schrijven de kronieken. Dat geloven we graag als we het verhaal hebben gehoord. Zijn eerste vrouw stierf in het kraambed. Vier van de acht kinderen stierven op jonge leeftijd. Zoon Rein door een val door een luik op zolder. De gevolgen van de

beenamputatie waren desastreus. Zoon Jan door een kuip kokend bier die hij brouwde voor het oudejaarsfeest in Leeuwarden. De brandwonden werden hem fataal. Ronduit stil zijn we als we het verhaal horen van die lieve kleine Titia. Als ze op straat speelt en op haar pruimesteen fluit (een fluitje gemaakt van een pruimepit, red.), schiet het speeltje, ongelukkigerwijs door een duw van een vriendinnetje, in haar keel. Door de gaatjes in de pit kan ze ademhalen, maar alleen heel moeizaam. Niemand kan haar helpen, een operatie is te riskant. Uiteindelijk sterft ze een langzame dood door uithongering."

Afbeelding 15 Dirk Gerbenzon met zijn dochter Carmen

Afbeelding 16 Dirk Gerbenzon voor het door hem voor zijn dochter gemaakte poppenhuis

Dirk dreef de antiekzaak in de Weerd samen met zijn broer Andries. Helaas overleed Andries op 54-jarige leeftijd. Dirk zet samen met zijn vrouw Elizabeth de antiekhandel voort.

Afbeelding 17 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 13 juni 1974

Afbeelding 18 Artikel in de Leeuwarder Courant van 30 september 1976

De zilveren brandewijn kom werd later teruggevonden en de dief is gepakt. 

Afbeelding 19 Artikel in de Leeuwarder Courant van 31 mei 1978.

De antiekzaak was meerdere keren het doelwit van inbrekers en vandalen. De mooie grote etalageramen hadden een nadeel. Op 2 mei 1977 en op 19 december van dat jaar werd een etalageruit ingegooid, maar beide keren werd er niets gestolen en was er alleen schade. Op 20 januari 1979 had een winkeldief wel succes en wist een Koreaans theepotje ter waarde van 525 gulden te stelen.

Helemaal bont maakte een inbreker het die in het grote pand verdwaalde en dus vrij eenvoudig kon worden ingerekend. Dat hij zich van te voren moed had ingedronken had ook niet geholpen.

Afbeelding 20 Artikel in de Leeuwarder Courant van 24 juli 1978

Aan het einde van het jaar moest de man voor de rechter uitleg geven en hing hij een leuk verhaal op dat van geen kant klopte, maar waar de rechter wel in trapte.

"Een even geheimzinnige opwelling bevloog in de nachtelijke uren van 21 juli j.l. de 30-jarige chauffeur Goosling H. W. uit Beetgum toen hij een Leeuwarder centrumcafé verliet alwaar hij menig glas gedronken had en toen in de St. Anthonystraat een onbeheerde ladder ontwaarde. Hoewel er nog menige passant op straat liep, wandelde hij met dat ding weg en zette hem in de Weert tegen een muur, klom een dak op, trok de ladder mee en vervolgde zijn alpinistische reis over enkele daken tot hij tree voor tree afdaalde op een binnenplaatsje.

Na enig morrelen vond hij een hierop uitkomende open deur en betrad een woning waar hij op een trap stuitte welke nij besteeg. Op de eerste verdieping gekomen van wat later de woning zou blijken van de antiekhandelaar Gerbenzon opende hij een deur, die toegang verschafte tot de slaapkamer van het echtpaar, dat wakker was geworden en opeens een man bij de echtelijk sponde zag verschijnen, die vriendelijk zei: „Welterusten samen!" en toen maakte dat hij ijlings weg kwam. De gealarmeerde politie trol Goosling even later in de winkel aan waar hij zich achter een kast verborgen had.

De officier had in eerste aanleg poging tot diefstal ten laste gelegd en ten tweede huisvredebreuk. De chauffeur ontkende evenwel, dat hij bezig was geweest aan illegale bezitsspreiding en weet zijn stunt aan door drank gevoede overmoed. Hij had eens even willen laten zien wat hij wel durfde en aangezien uit niets bleek, dat hij geldzorgen had en dus enige drijfveer bezat om uit stelen te gaan vond ook de politierechter het allemaal hoogst merkwaardig. Bovendien is het lopen met een ladder ten aanschouwe van andere wandelaars nu ook niet zon treffend begin van een inbraak „Misschien kan de officier er iets van maken", zei de rechter.

Mr. Bueno kon er niet zoveel van maken, dat het eerste punt van de dagvaarding in stand bleef al noemde hij Gooslings affaire wel heel opmerkelijk. „Hij zegt, dat hij dronken was maar hij was wel zo ad rem om het echtpaar direct goedenavond te wensen. Dat verwacht je niet van een dronken tor. En ook' was hij zo kien om achter een kast weg te duiken..." Voor de huisvredebreuk vorderde officier een boete van ƒ5OO.

De verdachte zei in het laatste woord, dat hij dit jaar wegens verkeerszaken al enkele malen gepeperde boetes opgelegd had gekregen en bepleitte hem dit keer wat schappelijk te behandelen. De politierechter ging inderdaad lager dan het openbaar ministerie en zond de huizenklimmer heen met een boete van ƒ250." (Leeuwarder Courant 19 december 1978).

Afbeelding 21 Artikel in de Leeuwarder Courant van 7 december 1981

Op 8 maart 1982 werd het raam van de voordeur van de antiekzaak ingetrapt. Zinloos, want er zaten tralies aan de binnenkant. De schade viel dit keer mee, maar het was de zoveelste keer dat de zaak slachtoffer was van vandalisme of poging tot inbraak. En soms lukte het wel.

Afbeelding 22 Artikel in Leeuwarder Courant van 3 januari 1980

Afbeelding 23 Artikel in de Leeuwarder Courant van 7 september 1981

Afbeelding 24 Artikel in de Leeuwarder Courant van 7 januari 1983

In de meeste gevallen werden de dieven gepakt. 

Afbeelding 25 artikel in de Leeuwarder Courant van 19 april 1986

Afbeelding 26 Artikel in de Leeuwarder Courant van 21 april 1986

In de nieuwjaarsnacht van 1 januari 1986 ging er een fles rum door de etalageruit. De verzekering dekte weliswaar de schade aan het raam, maar het is een slecht beging van het nieuwe jaar. Nog afgezien van de rommel. Op 18 oktober 1986 deed Dirk Gerbenzon nog aangifte van de diefstal van een Perzisch kleedje ter waarde van 650 gulden. De lol van het handelen in antiek was er voor Dirk wel vanaf na deze zoveelste diefstal. Ondanks waakhond, camera's en alarmsystemen en andere zichtbare en onzichtbare beveiligingsmaatregelen. Dit was niet de manier hoe hij in het leven stond. Hij wilde mensen kunnen vertrouwen en het zal hem de nodige stress hebben opgeleverd. Zijn gezondheid leed er onder. Op 3 juni 1989 overleed hij als gevolg van een hartstilstand.

Afbeelding 27 Advertentie in de Leeuwarder Courant  van 5 juni 1989.

Afbeelding 28 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 30 juni 1989

Afbeelding 29 Ontwerp van een voetenbankje met snijwerk gemaakt door Dirk Gerbenzon

Afbeelding 30 Boekenkastje met Fries kerfsnijwerk gemaakt door Dirk Gerbenzon

Geraadpleegde literatuur en bronnen:

1) In de jaren dertig van de twintigste eeuw werkte de heer Beckers als meubelrestaurateur bij de Firma P. Gerbenzon

- Het kleine krantsje 13 mei 1972; 1 oktober 1991

- Leeuwarder Courant 30 juni 1989;'5 juni 1989; 27 juli 1950. 31 mei 1978; 19 april 1986; 7 januari 1983; 7 september 1981;      21 april 1986; 18 oktober 1986; 3 januari 1986; 8 maart 1930; 19 december 1977; 2 mei 1977; 20 januari 1979;              19 december  1978; 22 oktober 1954; 1 december 1964; 8 juni 1955

- De Heerenveensche koerier, 1 augustus 1950

- Friesch Dagblad van 26 november 2014, p. 36

- Archief Firma P. Gerbenzon & Zonen

De bewogen geschiedenis van het pand aan de Weerd no 17 te Leeuwarden

De bewogen geschiedenis van het pand met nummer Weerd 17 ("De arend") te Leeuwarden

Volgens de Quotisatiekohieren van 1749 woonden van de 70 rijkste inwoners van Friesland maar liefst 24 permanent in Leeuwarden en hadden 28 hier een tweede huis, die voornamelijk ’s winters werd betrokken. De Grote Kerkstraat, de Tweebaksmarkt en de Weerd waren toentertijd de meest aantrekkelijke woonlocaties. Men zat dan dicht bij het centrum van de macht. 

Volgens Ten Hoeve in  de Vrije Fries woonde vroedsman Matthys Overman aan de Weerd met nummer 17. (1)  Matthys Overman overleed op 9 mei 1724 en is begraven bij de Jacobijnerkerk. Hij was vroedsman sinds 22 mei 1722, tevens was hij rentmeester. Hij was getrouwd met Maria Sophia Muller. Dit verhaal klopt echter niet, het pand dat ten Hoeve bedoelde is Raadhuisplein 21. Overigens een begrijpelijke vergissing aangezien de benaming Weerd vroeger gold voor het gebied tot aan de Eewal.

Om de verwarring verder te begrijpen is het van belang om je te realiseren dat in 1878 de Gemeente Leeuwarden de nummering had veranderd: Weerd westzijde nummer 17 was namelijk vroeger G 43 en Weerd 15 G 42. Wijk G werd daarvoor aangeduid als West-Minnema espel of Nassausch espel.

Afbeelding 1 Detail van  kaart met verdeling in wijken

Met geduldig speuren is dank zij de digitaal toegankelijke bronnen veel na te gaan. De oudste te traceren bezitters van het perceel zijnte dateren in 1581.

Claes Sibez en Anna Willemsdr. (vóór 1581)

Anna Gerrytsdr. van Hondt (? - 1581)

In maart 1581 heeft Anna Gerrytsdr. van Hondt het door haar samen met wijlen haar man Willem van Buijten van Claes Sibez en Anna Willemsdr. gekochte huis verkocht. Ze heeft het pand met toestemming van haar nieuwe echtgenoot, Mr. Thomas van Cus, wonende te Worckum verkocht aan Jan de Roy en Anna Bemontsdr. 

Jan de Roy en Anna Bemontsdr. (1581 - 1585)

Het betreffende pand staat "op de Weert strekk. van de straat tot aan het diep". Hendrick Dirricxz. woont er aan de zuidkant naast. De erfgenamen van Claes Berentsz wonen ten noorden. Het pand kostte 675 goudgulden. Claes Berentsz, de buurman ten noorden was vleeshouwer.

De zinsnede "strekkende van de straat tot aan het diep" is interessant daar hieruit valt op te maken dat het perceel Weerd 17 altijd al helemaal doorliep tot aan wat nu de Sint Anthony straat heet en vroeger water was.

Reyner Tomasz Foscke en Rinck Jaspersdr. (1585 - 1587)

Op 19 maart 1585 verkopen Jan Cornelisz. (de) Roy en Anneken Bemontsdr. het pand aan Reyner Tomasz.Foscke en Rinck Jaspersdr. bestaande uit een huis, plaats en schuur met grond op de Weerdt. Dirck Henricxz. woont ten zuiden van het pand en  Anna Claes vleeshouwers weduwe ten noorden. Het pand kost dan 1.005 goudguldens. In vier jaar tijd toch een aardige winst gemaakt.

Jan Bouwens en Berber Willemsdr. (1587 - 1592)

In 1587 verkopen Reijner Thomasz, wieldraaier en Rijnts Jaspersdr het pand aan Jan Bouwens en Berber Willemsdr. Reyner Thomas is inderdaad wieldraaier in de Weerd, dat wordt bevestigd in het lidmatenregister van de Hervormde kerk van Leeuwarden.

Floris Leenertsz en Neeltien Thijssed. (1592)

Op 20 december 1592 verkopen de erfgenamen van Jan Bouwensz samen met Barber Willemsdr een huis op de Weert bij het Olde Fleishuis aan koper Floris Leenertsz, schepen, en Neeltien Thijssed.  De woning van Derc Hendrixz. ligt aan de zuidkant en de woning genaamd 't Eenhoorn ligt er ten noorden.

Herman Jansz en Lisabet Jansdr. (1592)

Op dezelfde dag verkopen Floris Leenerts samen  met Neeltien Thijssedr (Neel Thijs/Neelcke Thijsensdr). het huis met schuur en plaats door aan Herman Jansz en  Lisabet Jansdr. Floris Lenarts is rentmeester, en schepen. In 1581 is Floris raadsman. Neel overlijdt op 1 april 1599. Schepen Leenerts heeft er dus niet daadwerkelijk gewoond. Dit is een oudertwetse "ABC-transactie" geweest.

Afbeelding 2 in Delfts blauw van een bakker door Jan Luyken

Bakker Harmen Jansz (1592 - 1606)

In 1592 verwerft Harmen Jansz, Backer, dus het pand. Uit een koopbrief  uit 1605 van het huis "daer Harmen Jansz uit gesturven is ende 't bildt wthangt" blijkt dat hij inmiddels is overleden en dat er kennelijk een uithangbord is waar "t Bildt" op staat. In 1606 verkopen Harmen Jansz 'kinderen het pand aan Harmen Hendrixsz (bakker).

Een inkijkje in het bezit van Harmen Jansz, overleden in 1604 geeft de bakkersinventaris die na zijn overlijden is opgemaakt:  "een honich spakel, een honich parsse, twye platte honich corven, eenyge bijecorven ende opsetters vandien, eenyge bijedoecken, twye bijecappen, de gerechte derde part van dartich corven olde bijen ende veertich corven jongen ofte swermen vandien, noch negen ende tzeventich corven bijen, soe olde als jongen ofte swermen". Natuurlijk werden die bijen buiten de stad gehouden, maar het was een kostbaar bezit: in 1605 bracht een "stal bijen (23 Korfen)" 110 gulden op.

Afbeelding 3 Plattegrond van Leeuwarden in 1603 met daarop aangegeven de verschillende espels (wijken)

Bakker Herman Hendrixsz (1606 - 1620)

In 1581 is hij lidmaat geworden van de Hervormde Gemeente Leeuwarden en in 1604 heeft Herman Hendrix geloofsbelijdenis gedaan. Wellicht kwam hij uit Appingedam en was hij weduwnaar van Trijntje Jans. Hij trouwt in 1604 met Geertien Jansdr. Harmen Hendrixz had in 1606 volgens het Schoorsteengeldregister Leeuwarden 1606 6 schoorstenen. In 1620 is Herman in elk geval al overleden. Later trouwt Geertien Jansdr. met schoenmaker Pijbe Rintiesz. Geertien is niet onbemiddeld want ze kan op 21 september 1620 700 gulden uitlenen aan Gerrit Geriitszn, meester timmerman, ook wonende in de Weert. Op 12 mei 1623 leent ze 100 gulden uit aan Arien Wouterszn mr haackenvismaker in Leeuwarden. Op 15 oktober 1625 is er een melding van een schuldbekentenis ter zake van de verkoop van drie koeien aan  Egbert Lubbertsz, bakker op de Tuinen.

Bakker Jan Harmensz (1630 - 1685)

Jan Harmensz, meester bakker en vroedsman/gemeensman woonde er  tussen 1630 en 1685. Op 7 mei 1627 heeft Jan Harmens een half huis gekocht op de Weert van Geert Jansdr, huisvrouw van hopman Pijbo Rintjes voor 900 goudguldens. Hij was getrouwd met Antie Clases (ondertrouw 4 februari 1637). Hij had een zus genaamd Anna (Antie) Harmensdochter die getrouwd was met Jochem Andriesz Knoll. Op 21 mei 1629 had Antie een hypotheekschuld van 100 gulden op een vierde deel van het pand. 

Op 6 mei 1618 is Jan Harmensz. getrouwd Feyck Douwesdr. In 1620 had Jan Harmensz een schuld van FL 260,00 aan Feye Tierxz., koopman en hopman. In 1642 was Jan Harmens getrouwd met Brechtie Harckesdr. In 1630 was Jan Harmens 42 jaar oud, dat betekent dat hij rond 1588 moet zijn geboren. In 1644 had Jan Harmens schulden bij apotheker Sierck Rodmers. Bij twee gelegenheden had hij kennelijk voor 2 guldens medicijnen nodig gehad.

Teecke Teckes woonde er in 1685. Taeke Takes was brouwer. In 1698 woonde een Sioerd Teeckes (Fenema) in de Weerd. Hij was bakker. Hij was getrouwd met Grietje h        olerij uit Itens. Zijn zoon Teecke werd gedoopt op 1 februari 1691, volgens het doopboek van de hervormde kerk van Leeuwarden.

J(ohannes?) Sijmons heeft in 1699 een pand van Teecke Teckes in de Weerd gekocht. 

J. Willems (gehuwd met Sijmons) heeft pand verkocht aan J. Meinderts in 1703.

Afbeelding 4 Een bierbrouwerij

Brouwer Jasper  Meinder(t)s (Arendsma) (1703 - 1749)

Jasper Meinderts was meester brouwer. In 1741 doet Bauckien Reins huisvrouw van Jasper aangifte van de diefstal van twee halfmingels door ene Dirck Johannes. Dirck had de tinnen mingels inmiddels verkocht aan Anna van den Enden, huisvrouw van de meester tinnegieter Wilhelmus Stenhuis gevestigd Over de kelders. Dirck was nog maar 12 jaar oud maar kwam toch in detentie op het Raadhuis.

Een mingel is overigens een inhoudsmaat en was ongeveer 1,2 liter. Oftewel een dubbele pint. Een halfmingel is dus een pint. Nu verschilde de inhoud per stad, maar de naamgeving was wel overal hetzelfde. Voor de liefhebber:

vat = 921,6 liter
(= 4) okshoofd = 230,4 liter
(= 1 1/2) aam = 153,6 liter
(=4) anker = 38,4 liter
(= 2) steekan = 19,2 liter
(= 8) stoop = 2,4 liter
(= 2) mengel of mingel = 1,2 liter
(= 2) pint ofpynt 0,6 liter
(= 4) mutsje ofvierendels = 0,15 liter

Jasper en Bauckien zijn op 9 november 1704 getrouwd. Jasper was op 6 mei 1703 al eerder getrouwd met Jancke Ernstes uit Engelum, maar zij overleed al snel. Jasper en Bauckien deden op 18 september 1709 "belijdenis des geloofs" bij de hervormde kerk in Leeuwarden. Jasper is op 8 december 1751 overleden en begraven bij de Oldehoofsterkerk. De toevoeging Arendsma is ontleend aan de gevelsteen van een Arend die in de gevel van het huis gemetseld zou zijn. Het pand heeft dus in de loop der tijden twee namen gehad: 'T Bildt en De arend.

Brouwer Jan Arentsma (1749 - 1802)

Jan is gedoopt op  4 september 1718. Op 27 oktober 1748 was Jan Arentsma getrouwd met Maayke Mulder. In 1749 had Jan het pand Weerd 17 gekocht van Jasper Meinders, zijn vader.. De brouwersfamilie Arentsma werd achtervolgd door pech. De meeste gezinsleden verongelukten. Zo viel zoon Rein door een luik van de zolder en brak zijn been. Hij overleed aan de complicaties na amputatie van het been. De lijdensweg van het jongste kind, Titia, sloeg alles. Het dochtertje was nog maar 12, toen ze een fluitje gemaakt van een pruimepit in haar keel kreeg. Op het moment dat Titia er op blies, kreeg ze van een vriendin 'een slag aen 't hoofd'. Het fluitje schoot haar in de keel en bleef daar steken. Ademhalen lukte nog wel, maar eten haast niet meer. Nog dertig weken weerklonk een naargeestig gefluit door de Weerd voordat de hongerdood stierf. Wie meer wil weten over de lotgevallen van de Arenstsma's kan dit teruglezen in Dossier Leeuwarden p. 39-40.

Kuniera (Cniera) Jans Arendsma deed op 11 maart 1768 belijdenis. Ze is op 27 maart 1750 in de Westerkerk gedoopt. Vlak er na stierf vader Jan Arentsma aan de gevolgen van een ongeluk waarbij hij ernstig verbrand was. Hij werd op 13 januari 1751 begraven bij de Oldehoofsterkerk. Daarmee werd ze erfgename van Jan Arentsma, meester brouwer. Ze verkocht het pand Weerd 17, dat inmiddels de naam "De Arend" had, aan T. van der Veen in 1802. Dit is Theunis van der Feen.

Brouwer Theunis F. van der Veen (1802 -1821)

Theunis Feddes van der Veen was ook meester Brouwer. Dit is logisch aangezien het pand "De Arend" een brouwerij was. Tevens was hij oud Schepen. Theunis was op 15 november 1801 in Huizum getrouwd met Janneke Antonetta Rebrig van Meetsma en  hadden kinderen, Elizabeth Allegonda, geboren in 1806, Fedde Benedictus, geboren in 1804, Fettie geboren in 1802 en Tijdsger geboren in 1808. Hij staat ingeschreven in het register van de quotisatie van 1808 op de locatie Weerd W.Z. Wijk G 043. Janneke is in 1780 in Jorwerd geboren. In 1796 verhuist ze naar Leeuwarden. Op 6 december 1805 doet Janneke haar geloofsbelijdenis. In 1810 overlijdt Theunis. Na zijn overlijden zet Janneke Rijbrug van Meetsma de brouwerij met hulp van een oom, Antoni Meetsma, voort. Antoon Meetsma woonde op het Vliet en was brander en koopman. Ze hadden ook een stoel in de Westerkerk, welke Janneke  op 10 november 1825 verkocht vaar 21 gulden. Een "eigen" stoel in de kerk was een teken van status. De kerken verdienden er ook aan: de beste plaatsen waren het duurst. Op haar 63e woont Janneke in het Sint Anthony Gasthuis. Ze overlijdt op 26 september 1852. 

Boven T.F. van der Feen woonde de miniatuurschilder Schmitz. (2) T. van der Veen was gehuwd met Westra.

Op 7 november 1817 verschijnt een advertentie in de Leeuwarder Courant met de volgende tekst: "weduwe T. F. van der FEEN, Brouwerfche in de Weert, letter G, no. 43, te Leeuwarden, recommandeert zich in de gunst van Branders en Brouwers, om voor hun te MOUTEN, voor een civiele prijs, onder toezigt van haren Oom A. MEETSMA, Brander alhier. Men kan verzekert zijn van eene prompte behandeling."

Op 24 december 1819 volgt de advertentie in de Leeuwarder Courant: "Ondergeteekende, zich alhier gevestigd hebbende tot de uitoefening der GENEES-en VROED-KUNDE, woont boven de weduwe T, F, van der Veen, in de Weert, letter G, no. 43. J. van der PLAATS, 20 December 1819. 

Andrijs Goljet was brouwerknecht bij Theunis en werd op 30 september 1806 betrapt op het maken van een vat jenever zonder geleidebiljet. Getuige was ene Anne Swolsman.

Afbeelding 2 Aankondiging in de Leeuwarder Courant van 28 september 1821 dat huis, brouwerij en mouterij in de Weert letter G. no 43 wordt geveild

Er werd een mooi bod gedaan van FL 4.678,00. De koper is Gerrit Lolkes Jansma en de koopakte wordt op 8 oktober 1821 bij notaris Jan Daniel van der Plaats ondertekend.

Terugkomend op Kuniera: ze was op 14 februari 1779 gehuwd met Pieter Westra. Waarom is dat van belang? Ook Pieter Westra was meester brouwer en oud-vroedsman. Ze hadden geen kinderen. Toen Pieter Westra overleed, op 1 november 1825, was de erfenis FL 13.472,42. Na de verkoop van het pand aan de Weerd woonde ze aan de Schrans 127 in Huizum. Kuniera overleed op 11 januari 1831 op 80-jarige leeftijd.

Afbeelding 5 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 4 november 1825

Brouwer Gerrit Lolkes Jansma (1821 - 1827)

Hij is koopman en weet een plaatsvervanger te regelen zodat hij niet in dienst hoeft. Hij is de zoon van Lolke Gerrits Jansma.  Op 1 december 1799 trouwt hij met Geertje Wytzes Bakker. Gerrit overlijdt "na eene langdurige sukkeling" op 24 februari 1827. Hij is dan 49 jaar. Geertje Wytzes Bekker overlijdt op 21 januari 1843. Ze hebben geen kinderen. Naast koopman was ook hij brouwer.  Hij had ook nog een brouwerij op de Vleeschmarkt (Nieuwestad). De naam van de brouwerij was "Het Schip". 

Telde Leeuwarden aan het begin van de achttiende eeuw nog ongeveer 50 brouwerijen, in het midden van de achttiende eeuw was dat afgenomen tot twintig en rond 1800 waren er nog maar acht. In 1819 waren er nog maar 3 brouwerijen over. Een aantal brouwerijen waren overgegaan op het branden van sterke drank, waarschijnlijk omdat daar meer in te verdienen was. Het bier had concurrentie gekregen van koffie en thee en de schaalvergroting had de kleine brouwerijen de das om gedaan.

Niet zeker is of hij zelf ook in de Weerd gewoond heeft. In 1808 woonde hij op de Voorstreek en in 1824 op locatie F 007, waar zijn brouwerij stond. Daar is hij ook overleden. Omdat hij geen kinderen had werd de erfenis van ruim 171.000 gulden verdeeld over onder andere zijn neven Ambrosius Gerrits Jansma (erft 1/2) en neef van Bauke Alberts Wijnsma de Boer en Mindert Alberts Bokma de Boer.

Huurder Inspecteur Johannes Vriemoet Drabbe (1821 - 1827)

In 1824 woonde arrondissement inspecteur Johannes Vriemoet Drabbe er. Hij was doctor in de rechten. Hij kwam op 2 december 1821 uit Franeker. In 1824 was hij 54 jaar. Hij was op 16 juni 1807 gehuwd met Petronella Helena Cornelis Wentholt. Petronella was van Duitse komaf. Ze was op 25 juni 1809 van Dortmund naar Franeker verhuisd. Het was een kinderrijk gezin. Ze hadden een zoon, Jan Michiel Vriemoet Drabbe, geboren op 19 januari 1814, een zoon Pieter Joannes Drabbe, geboren op 22 september 1818; een zoon genaamd Everwijn Drabbe, geboren op 17 mei 1816; een dochter met de naam Cecilia Johanna Drabbe, geboren op 22 december 1811; een dochter genaamd Isabella Dorothea, geboren op 2 maart 1810 en een dochter met de naam Johanna Cornelia, geboren op  21 mei 1808. Nog een dochter met de naam Elisabeth Maria Vriemoet Drabbe wordt op 22 april 1826 geboren. Een zoon met de naam Jacobus Vriemoet Drabbe wordt op 24 april 1823 geboren. Een ander zoontje met dezelfde naam overlijdt na zes weken in 1821. Op 2 juni 1828 is het gezin naar Groningen vertrokken. Drabbe betaalde 360 gulden huur per jaar. 

Afbeelding 6 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 15 juni 1827

Op 15 juni 1827 verschijnt bovenstaande advertentie in de Leeuwarder Courant waarin het pand aangeduid met letter G nummer 42 te koop wordt aangeboden.

Chirurg Jacob van Dam  (1827 - 1861)

Op 25 juni 1827 koopt Jacob van Dam het pand van notaris Andreas Lycklama die door de erfgenamen van Gerrit Lolkes Jansma gemachtigd is. Op 6 mei 1828 zet hij een advertentie in de Leeuwarder Courant dat hij nu zich als chirurgijn en vroedmeester gevestigd heeft in het pand in de Weerd dat tot dan toe door de heer Drabbe bewoond was.

Jacob woont er in 1829 met zijn gezin. Jacob van Dam is chirurgijn en vroedmeester. Hij is afkomstig uit Zuidwolde, Groningen. Hij is op 11 mei 1825 getrouwd met Antje Brouwer. Ze hebben twee dochters: Helena van Dam en Tjitske van Dam. Verder wonen er twee dienstmeiden, Zwaantje Meijer en Vroukje Pietes Korf.  

Hij zoekt ook hulp. Op 24 augustus 1827 zet hij de volgende advertentie: in de Leeuwarder Courant: "Ouders of Voogden genegen zijnde hun Zoon of Pupil bij een Chirurgijn in een Stad te plaatsen, ten einde grondig onderwijs in de Chirurgie te ontvangen, vervoege zich bij J. van DAM, Chirurgijn & Vroedm. te Leeuwarden."

In 1830 dient hij een declaratie in bij de Gemeente Leeuwarden voor hulp aan de drenkeling Elias Davids Visser die  in de nacht van 12 juli 1830 in het water was gevallen. De kachel moest wel branden tenslotte. In 1831 wordt hij benoemd als vaccinateur om de kopokinenting te bevorderen.

In 1839 wonen ze er nog steeds. Het gezin is dan uitgebreid met een zoon Jannes en een zoon met de naam Pieter Koumans. De twee dienstmeiden zijn inmiddels vervangen door Saartje Boerema en Boukje Dirks Fokkema. Later zouden er nog veel meer dienstbodes komen en gaan.    

Op 15 augustus 1859 verkoopt Antje Brouwer een huis met een verkoopwaarde van FL. 9.179 aan Johannes Hendricus van Haagen. Een zitplaats in de Galileeër kerk wordt voor 41 gulden verkocht aan jhr. Sybrand Willem Hendrik Adriaan van Beyma thoe Kingma. Dit betreft echter een ander pand, aangeduid met I 343.

Op 25 december 1859 overlijdt Jacob van Dam op 62-jarige leeftijd. Op 23 september 1861 overlijdt ook Antje Brouwer, 57 jaar oud.

Afbeelding 7 Artikel in de Leeuwarder Courant van 27 december 1859

Op 26 november 1861 wordt door de erfgenamen "eene hechte welingerichte en net onderhouden Heerenhuizinge gelegen aan de Weerd te Leeuwarden, letter G nummer 43" te koop aangeboden. Notaris Z.S. De Haan koopt dit perceel. 

Afbeelding 8 Pagina uit de notariële akte van 26 november 1861 met een ebschrijving van het pad aan de Weerd G 43

Afbeelding 9 Een notaris in de negentiende eeuw

Notaris Z.S. De Haan  (1861 - 1888)

In 1883 woonde Zytse Sybouts de Haan er. Notaris en lid van de Provinciale Staten van Friesland. Hij is geboren op 5 oktober 1824 en kwam oorspronkelijk uit Ternaard. Hij was van 1864 tot 1869 lid van de gemeenteraad Leeuwarden. In 1847 was hij al (kandidaat) notaris in Friesland. Op 19 juni 1855 wordt hij tot notaris in Leeuwarden benoemd. Hij vestigt zich dan ook in de stad en wel op 11 juli 1855, eerst aan de Berlikummermarkt C 283, vervolgens zit hij in 1862 op de Eewal in 1862 en daarna, in elk geval vanaf 1864 in de Weerd met nummer 17. Eerder was hij van 1853 tot 1855 burgemeester van de gemeente Westdongeradeel, kwartier Oostergo en woonde hij in Holwerd. In 1866 was hij directeur van de Internationale Bank voor Landbouw-Krediet voor de provincie Friesland. Hij wordt dan ook gekozen tot wedhouder in de Gemeente Leeuarden, maar wegens drukke bezigheden bedankt hij daar voor. In 1874 was hij commissaris van de Friesche Handeslbank. Verder was hij in 1873 bestuurslid van de vrijmetselaarsloge "de Friesche Trouw".  Verder was hij in 1858 voogd van de Stads Armenkamer. Hij was getrouwd met Geesje Brugsma. In 1881 gaf hij een paar damesschoenen behorend bij het Fries kostuum aan het Fries museum. 

Afbeelding 10 Op 4 januari 1884 werd  in de Leeuwarder Courant voor een klein gezin in de Weerd nummer 17 om een keukenmeid gevraagd.

In 1888 had de zoon van Z.S. de Haan, Bernard Lodewijk.Carel de Haan er kortstondig een kantoor in levensverzekeringen. Later had hij een kantoor aan de Nieuwestad. Equitable was een Amerikaanse levensverzekeringsmaatschappij, opgericht in New York in 1859. B.L.C. de Haan was er hoofd-agent voor Friesland van.

Afbeelding 11 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 11 mei 1888

Afbeelding 12 Advertentie in Recht voor allen van 16 augustus 1891 waarin de notaris Z.S. de Haan beschuldigd wordt van valsheid in geschrifte

Vlak na dit incident verscheen de mededeling dat de notaris de Haan werd opgevolgd door notaris H.J. Sierevelt.

Notaris H.J. Sierevelt (1888 - 1906)

Afbeelding 13 Mededeling in de Leeuwarder Courant van 6 april 1888

Afbeelding 14 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 10 april 1888

Op 13 augustus 1888 koopt Henri Jacob Sierevelt voor FL. 7.200,00 een herenhuis met erf en tuin van notaris de Haan.

Op 30 april 1892 overleed inmiddels ex-notaris de Haan.

Afbeelding 15 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 3 mei 1892

Op 14 november 1892 koopt Henri nog een pand van de erfgenamen van notaris de Haan  het huis en erf voor een bedrag van Fl. 1,714,00.  Zijn vrouw, Sierevelt van den Santheuvel  versleet in de jaren daarna een hele rits keukenmeiden, getuige de advertenties in de Leeuwarder Courant. Henri is geboren op 27 maart 1862 en komt oorspronkelijk uit Maastricht. Ze hebben een dochter, Amelia Gerardina Wilhelmina en een zoon Adrianus Marius. Een ander dochtertje, Sara Maria Geertruida overlijdt op 5-jarige leeftijd.

Afbeelding 16 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 25 december 1899

Henri is tot 1900 voogd van de Stads Armenkamer. Er wordt hem dan eervol ontslag verleend.

Op 11 juli 1906 gaat Henri failliet en het gezin vertrekt naar Zwijndrecht. Kennelijk heeft Henri zich tevens schuldig gemaakt aan valsheid in geschrifte en verduistering want hij verdween achter de tralies. Hij wordt er gedeeltelijk van vrijgesproken maar krijgt acht maanden gevangenis met aftrek van voorarrest. Pas op 15 oktober 1909 is het faillissement afgerond als er nog 3,4 % van de vorderingen wordt uitgekeerd.

Afbeelding 17 Pagina uit de Rolboeken arr. rechtbanken inschrijving op 30 mei 1906

Dat de Weerd kennelijk een aantrekkelijke straat was voor een notaris blijkt ook uit het feit dat Notaris Nanne Ottema er gewoond heeft, namelijk in het pand Weerd nummer 7.

Familie Gerbenzon (1906 - heden)

P. Gerbenzon koopt het pand Weerd 17.

Afbeelding 18 Aankondiging Aankoop door P. Gerbenzon van Weerd 17 op 6 juli 1906

Afbeelding 19 Ondertekening akte 20 juni 1906

Afbeelding 20 Advertentie in de Leeuwarder Courant met betrekking tot de verplaatsing naar de Weerd 17 in oktober 1906

In 1906 is volgens het adresboek van Leeuwarden P. Gerbenzon gevestigd op Weerd 17 naast de Naaimachinehandel van Firma Eits Jonker en Co aan de Weerd 15

Afbeelding 21 Weerd 15 en 17 in 1903

In de naamlijst voor den telefoondienst 1922 staat Fa. P. Gerberzon & Zn aan de Weerd 17 vermeld met telefoonnummer 1465. Let op de spelfout. Deze spelfout in de naam Gerbenzon blijft tot in de jaren '50 van de twintigste eeuw gehandhaafd. Of het kon Pieter Gerbenzon niet zo veel schelen OF het was bewust aangezien dezelfde spelfout destijds gemaakt was toen bij op de wereldtentoonstelling in Brussel een gouden medaille won.

Afbeelding 22 Weerd 15-17 na de verbouwing genomen in 1924. Nu 100 jaar later is de gevel in grote lijnen nog hetzelfde.

Afbeelding 23 Notulen uit de raad van 8 april 1924

In 1924 besloot de Gemeente in al zijn wijsheid om de natuurstenen stoep te vervangen door een trottoir. Nu ook het trottoir door de Gemeente weggehaald is is het niet meer dan redelijk  dat de gemeente meebetaalt aan het herstellen van de oorspronkelijke stoep. 

Bronnen:

- https://www.mpaginae.nl/HCL/adresboek1906OCR.htm

(1) https://koninklijkfriesgenootschap.nl/wp-content/uploads/2021/01/DVF_1976_56.pdf: Werk van Jacob Sijdses Bruinsma van 1722 tot 1726. Uit verschillende processtukken zijn gegevens te verzamelen over de werkzaamheden van Jacob Sijdses in de jaren dat hij bij zijn oom Berend Storm werkte. Dit werk betreft het ontwerpen en het daadwerkelijk vervaardigen van ornamentale en figurale versieringen in hout en steen. In de hieronder volgende lijst hebben we een O geplaatst bij de werkstukken, die Jacob Sijdses heeft ontworpen en een W bij die werkstukken, waar hij alleen of met hulp van knechten van Berend Storm aan arbeidde. Enkele ontwerpen werden in de stukken wel genoemd, maar niet gedateerd. Die noemen we eerst: vier tekeningen voor de Stenen Man te Harlingen en ontwerpen voor wapens aan het zomerhuis van schrijver Bouwma buiten de Hoeksterpoort te Leeuwarden, twee leeuwen voor de heer Heemstra te Oenkerk en een wapen voor de heer Blauw te Bergum. Bovendien ontwerpen voor een zerk voor een Lycklama en een zerk in Hoogebeintum. Het laatste ontwerp zou de nog aanwezige steen kunnen betreffen, die het graf dekt van Gideon van Coehoorn (overleden 15 oktober 1724). 1722 — Vijf consoles aan de gevel van Vroedsman Overman en in 1723 vier stukken lofwerk aan een schoorsteenmantel in diens huis te Leeuwarden (thans Weerd 17) - O en W. Jacob Sijdses Bruinsma was meester steen- en beeldhouwer te Leeuwarden (ze de Vrije Fries volumes 56-60 p. 58)

(2) https://historischcentrumleeuwarden.nl/images/pdf/Stads_en_dorpskroniek_Wumkes.pdf, 21 oktober 1810

- Adresboek van de gemeente Leeuwarden 1883, pagina 21; Adresboeken van de gemeente Leeuwarden 1864, pagina 13

- Wijkboek der gemennte Leeuwarden 1878

- Naamlijst voor den telefoondienst 1922

- Leeuwarder Courant 30 maart 1888; 11 mei 1888; 4 juli 1899; 2 april 1888; 15 februari 1890; 16 april 1888; 4 januari 1898; 3 mei 1892; 6 april 1888; 10 april 1888; 4 april 1888; 4januari 1884; 4 november 1825; 11 januari 1831; 28 september 1821; 7 november 1817; 31 oktober 1817; 24 december 1819; 6 juli 1906; 6 mei 1828; 24 augustus 1827; 16 mei 1828; 27 december 1859; 27 december 1859; 15 juni 1827

- Groot Consentboek 1717, archiefnummer 1001, Archief van de stad Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 3647, blad 112

- Recht voor Allen 9 augustus 1891; 16 augustus 1891

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 1008 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1581-1805

- Trouwregister Hervormde gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0998 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1777-1783

- Tietjerksteradeel e.o., archiefnummer 1730, Bevolking Tietjerksteradeel, verzameling Nieuwland - Tresoar, inventarisnummer 1 Gemeente: Tietjerksteradeel Periode: 1600-1850

- Groot-Consentboek, archiefnummer 1001, Archief van de stad Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 3673, blad 167 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1802-1804

- Trouwregister Hervormde gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0993 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1748-1752

- https://historischcentrumleeuwarden.nl/images/pdf/Rondje_Vrouwengeschiedenis_Leeuwarden-versie-2022-01.pdf

- Quotisatie kohieren inschrijving in 1749

- Minuut-akten 1892, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 075095, aktenummer 00078; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1892

- Minuut-akten 1888, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 075091, aktenummer 00064; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1888

- Rolboeken arrondissementsrechtbanken Arrondissementsrechtbank Leeuwarden - Tresoar, Deel: 100, Periode: 1904-1910, Leeuwarden, archief 18-02, inventaris­num­mer 100, 30 mei 1906, Rol van strafzaken, aktenummer 679

- Dossier Leeuwarden (Leeuwarden 1999)

- Doopboek Herv. gem. Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0953; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1802-1808

- Register van de quotisatie, archiefnummer 1001, Archief van de stad Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 1277; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1808

- register van begravenen of overledenen Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie Doop-, Trouw-, Begraaf- en Lidmaatboeken (DTBL) - Tresoar, inventarisnummer 0924; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1806-1811

- Minuut-akten 1821, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 075015, aktenummer 00237; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1821

- Opregte Haarlemsche Courant 8 maart 1827; 30 september 1861

- https://www.mpaginae.nl/RD/1808AtmK.htm 

- De Grondwet 1855

- Jaarboekje voor fondsenhouders, kapitalisten en den geldhandel in Nederland, 1874

- Sneeker Nieuwsblad nl | 1866 | 15 december 1866 | pagina 4

- Bevolkingsregister 1876 - 1904, archiefnummer 1002, Bevolkingsregister 1876 - 1904, inventarisnummer 4719, blad 42; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1876-1904

- 9a 1807-05-05; Hypotheekboeken

- 61 1806-09-30; Informatieboeken

-53 1806-09-30; Informatieboeken

- 439 1741-01-31; Informatieboeken

- 441 1741-01-31; Informatieboeken

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 1008

- 257c 1627-05-07; Certificaatboeken

- Proclamatieboek, archiefnummer 1001, Archief van de stad Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 3563, blad 403; Gemeente: Leeuwarden'; Periode: 1583-1594

- Aanvulling begraafboeken, archiefnummer 9999, Aanvulling begraafboeken Leeuwarden - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 1, blad 240; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1511-1805

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 1008; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1581-1805

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 1008; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1581-1805

- https://www.nederlandsebiercultuur.nl/databank/brouwerij/1087-schip-leeuwarden

- Lidmatenregister Herv. Gemeente Franeker, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 268, blad 094; Gemeente: Franeker; Periode: 1790-1850

- Memories kantoor Leeuwarden, archiefnummer 42, Memories van successie - Tresoar, inventarisnummer 11039, aktenummer 406; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1832-1833

- Minuut-akten 1859 II, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 082044, aktenummer 00838; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1859

- Memories kantoor Leeuwarden, archiefnummer 42, Memories van successie - Tresoar, inventarisnummer 11086, aktenummer 7781; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1859

- https://www.mpaginae.nl/At/IMGdb/1749/espels1603.jpg

- Doopboek Herv. gem. Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0935; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1690-1698

- Minuut-akten 1827, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 075021, aktenummer 00133

- https://www.mpaginae.nl/Weerd/K33_5.htm

- https://www.mpaginae.nl/HO/combikhaki.htm

- https://www.mpaginae.nl/Adresboekje/1857.htm

- Besluiten Leeuwarden 1811-1850 (Repertorium de Roos) | 1811 | 1 januari 1811 | pagina 26

- Besluiten Leeuwarden 1811-1850 (Repertorium de Roos) | 1811 | 1 januari 1811 | pagina 21

- Raadsverslagen van de gemeente Leeuwarden, 1865-2007 (Notulen) | 1899 | 14 november 1899 | pagina 1

- Sumatra bode 15 oktober 1909

- Raadsverslagen van de gemeente Leeuwarden, 1865-2007 (Notulen) | 1866 | 9 januari 1866 | pagina 1

- https://www.mpaginae.nl/Schoorsteengeld/1698ME.htm

- Doopboek Herv. gem. Leeuwarden, archiefnummer 28, Collectie doop-, trouw-, lidmaten- begraafboeken - Tresoar, inventarisnummer 0936; Gemeente: Leeuwarden; Periode: 1699-1708

- https://www.mpaginae.nl/At/kanaries.htm