Echt of namaak? Delfts aardewerk van de Porceleyne Klaauw
Echt of namaak? Bijna alles wat van waarde is wordt geïmiteerd of zelfs vervalst. Waar moet je op letten als je iets aan wilt schaffen? Enkele tips.
In de 19de eeuw ontstaat een financiële prikkel om recenter gemaakt aardewerk te verkopen als antiek. In die zin is er niets nieuws onder de zon. Het schijnt zo te zijn dat meer dan 10% van alle kunst en antiek die in musea staat of hangt vals is. Dus als experts er al in trappen is de doorsnee consument dan niet kansloos? Ja, maar ik heb er een certificaat bij gekregen! Van wie? Van de verkoper? Dus wij van WC-eend ... Wie kunst vervalst draait zijn hand ook niet om voor een "certificaat van echtheid".
Delfts aardewerk, soms zelfs voorzien van valse Delftse fabrieksmerken werd ook buiten Nederland geproduceerd. Een voorbeeld is de Noord-Franse fabrikant Geo Martel. Een ander voorbeeld is voorbeeld is Edmé Samson uit Parijs. Maar ook in Engeland, Portugal en Duitsland werd Delfts aardewerk nagemaakt. "Delfts aardewerk" of "delftware" is ook geen beschermde naam en iedereen mag het produceren.
Echtheidskenmerken:
Dus, een merk, in dit geval een klauw aan de onderzijde van een aardewerk bord, zegt nog niet zo veel. Ook niet als er eventueel nog een jaarcode of de voorletters van de schilder bij zouden staan. Je zult ook moeten kijken naar het materiaal en de gebruikte technieken en de decoraties. Wat ook helpt is een soort van C.V. van het bord. Soms weet de verkoper te vertellen waar het bord vandaan komt en wie de vorige eigenaren zijn geweest.
Het bord moet stevig en zwaar aanvoelen en het moet een heldere klank geven als je er tegen aan tikt. Het aardewerk vertoont een gele of rode scherf, al naar gelang de klei kalk- of ijzerhoudend was. Het bord moet glanzen vanwege het gebruikte loodglazuur. Het is handbeschilderd en de decoraties zijn meestal floraal van aard geïnspireerd op Chinese motieven. De gebruikte blauwe kleur is aan de donkere kant.
Koop het liefst bij een bekend en al langer bestaand adres. Als de prijs te mooi is om waar te zijn, dan is het ook inderdaad te mooi om waar te kunnen zijn. Een koopje is meestal een indicatie dat het niet echt is. Zeker als er dan ook nog een vorm van tijdsdruk op zit: er zijn meer kapers op de kust, dus u moet snel zijn...
Ga naar musea en kijk en vergelijk. Helaas zijn er ook musea die soms ergens zijn ingetrapt, maar de betere keramiekmusea hebben genoeg kennis om echt van vals te onderscheiden.
De Porceleyne Claeuw produceerde van 1661 tot 1840 en zat aan de Koornmarkt (oostzijde) in Delft. Het waas een plateelbakkerij in Delft en tot 1705 eigendom van de gezusters Cornelia, Maria en Elisabeth van Schoonhoven. In 1740 wordt de plateelbakkerij door Dirk van Dijk gekocht en omstreeks 1759 is Cornelis van Dijk eigenaar. In 1763 gaat het bedrijf over aan Lambertus Sanderus, die in 1806 75 procent van zijn aandelen verkoopt, waarna zijn erfgenamen in 1882 de resterende aandelen van de hand doen. In 1840 wordt De Porceleyne Claeuw opgeheven. Als plateelschilder zijn werkzaam geweest Cornelis van Schagen en Hendrik Knijff. De grote bloeitijd van de plateelbakkerij valt is in de achttiende eeuw. Bekend zijn vooral de zogenaamde pauwenborden van Sanderus, die. hoewel vrij grof geschilderd, smaakvol en decoratief zijn.
Merken: tot l764 diverse uitvoeringen van een klauw, soms met de letters cvs (kunnen zowel initialen zijn van de eigenares Cornelia van Schoonhoven als die van de plateelschilder Cornelis van Schagen ). In 1764 deponeert Lambertus Sanderus een fabrieksmerk: een gestileerde klauw, soms met toevoeging van de initialen L.S.
Afbeelding 1 Een mooie grote schotel met floraal decor van de Delftse Plateelbakkerij 'De Klaauw' waarschijnlijk gemaakt rond 1780-1800, wat te zien is aan de donkerblauwe kleuren en de vlot geschilderde uitwerking met een wat grover penseel. Er is gebruik gemaakt van een bekend "chinoiseriethema", dat wil zeggen dat er een afbeelding is van verschillende bloemen en insecten. Op de rand zit een herhalend floraal motief. De schotel heeft een diameter van 34,5 cm. en is aan de achterzijde gemerkt met het figuratieve klauwtje. Aan de rand zijn rondom wat glazuurchips zichtbaar, wat normaal en gebruikelijk is voor een aardewerken schotel van deze leeftijd. Verder is de schotel in prima staat (zie www.gerbenzon.com)
Afbeelding 2 Merkteken De Klauw
Verder lezen:
- Delfts Aardewerk, Jonkvrouwe Dr C. H. de Jonge (Rotterdam, Den Haag 1965)
