Hoe hoort het eigenlijk? Een gedekte tafel.

Hoe hoort het ook weer? Een gedekte tafel.

Iedereen weet wel dat de vorken aan de linkerkant van het bord horen, terwijl de messen en de lepels een plekje krijgen aan de rechterkant van het bord. Maar dan? 

De eerste stap is om het bestek zo neer te leggen dat je het van buiten naar binnen pakt. Voor meerdere gangen van belang, tenminste als je niet bang bent voor veel afwas...

Een onderbord is leuk, maar niet echt nodig. Je kunt er ook voor kiezen om voor elke gang een nieuw bord te geven. 

Het snijdend gedeelte van de messen moeten naar binnen liggen. De holle kant van de vorken en lepels liggen naar boven. Dit heet "open dekken". Het bestek voor het dessert hoort boven het bord te liggen waarbij het lepeltje naar links wijst en het vorkje naar rechts. De glazen horen boven aan de rechterzijde boven de lepels en messen waarbij het linker glas voor water bestemd is. Schenk je meerdere soorten wijn, dan begin je ook van buiten naar binnen. 

Dan is er nog de mogelijkheid voor een klein broodbordje en een botermesje. Deze komen links boven de vorken. 

Het servet hoort eigenlijk op het bord. Maar kan er ook naast liggen.

Helemaal luxe wordt het als je tafelzilver gebruikt en kristallen glazen en een wit damast tafellaken. Nu maar hopen dat het laken wit blijft. Het tafellaken moet minimaal 15 cm overhangen. Een paar kandelaars zijn altijd leuk, maar het moet geen kermis worden. Voor een ronde tafel neem je twee kandelaars. Voor een grote langwerpige tafel kun je er vier nemen. Zelfs een grote tafel is al snel vol met vier gasten en zoveel bestek, borden etc. Voor elke gast moet je minimaal 50 cm inruimen. De borden moeten niet helemaal aan de rand van de tafel staan, maar minimaal een vingerdikte van de kant. als je ze hebt kun je ook nog glazen bestekleggers gebruiken. Kans is dan iets groter dat je witte tafellaken wit blijft. Geef je echter bij iedere gang nieuw bestek dan hebben die bestekleggers weinig toegevoegde waarde.

Nu kun je natuurlijk helemaal uit je dak gaan door ook een apart viscouvert aan te schaffen en een vingerkommetje met lauw water is dan ook leuk, maar die worden pas op tafel gezet als het nodig is. Als er toch nog ruimte is dan kun je er voor kiezen om een goed gevulde fruitschaal in het midden neer te zetten.

Verder heb je natuurlijk een zilveren tafelschuier nodig om de broodkruimels op te vegen. En dan zijn er nog de peper en zoutvaasjes, zilveren houder voor het maggi flesje en een zilveren mosterd bakje met bijpassend zilveren mosterdlepeltje en ook zilveren servetringen mogen dan niet ontbreken. 

Aan de andere kant: lekker belangrijk, doe gewoon wat je leuk vindt. Maar het blijft een feit: een mooi gedekte tafel geeft wel wat extra sfeer.

 

Afbeelding Voorbeeld van een gedekte tafel. Alle voorwerpen zijn te koop bij de Firma P. Gerbenzon & Zn.

Wat is Famille Verte?

Famille Verte

Famille verte is de aanduiding van Chinees porselein waarvan de dominante kleur groen is. De term is bedacht door Albert Jacquemart rond 1862. Naast famille verte heb je famille rose en famille noire en het vrij zeldzame famille jaune. Famille verte werd voornamelijk tijdens de Kangxi periode (1662 - 1722) geproduceerd. Famille rose was voornamelijk populair in de achttiende en negentiende eeuw. Het werd in China vooral voor de exportmarkt gemaakt. Het is boven het glazuur aangebracht. Ook andere kleuren worden gebruikt, maar zoals gezegd is groen de overheersende kleur. Aan het einde van de negentiende eeuw werd groen weer populairder en meer gebruikt. Hieronder staan een aantal voorbeelden van die periode.

Famille verte is dus een handels- of verzamelaarsterm die voor Chinees porselein gebruikt wordt. De gebruikte decoraties zijn meestal dezelfde als die op blauwwit porselein gebruikt wordt. Maar toch is er wel een onderscheid: de decoraties bestaan vaak uit bloemen, dieren (voornamelijk vogels) en landschappen of tuinen met oog voor detail.

Afbeelding 1 Famille verte zeskantig schoteltje op voet, negentiende eeuw, 10,5 cm lang

Afbeelding 2 Famille verte schoteltje, negentiende eeuw, doorsnee 14 cm

Afbeelding 3 Famille verte vaas, 1880, hoogte 21 cm

Echt of namaak? Delfts aardewerk van de Porceleyne Klaauw

Echt of namaak? Delfts aardewerk van de Porceleyne Klaauw

Echt of namaak? Bijna alles wat van waarde is wordt geïmiteerd of zelfs vervalst. Waar moet je op letten als je iets aan wilt schaffen? Enkele tips. 

In de 19de eeuw ontstaat een financiële prikkel om recenter gemaakt aardewerk te verkopen als antiek. In die zin is er niets nieuws onder de zon. Het schijnt zo te zijn dat meer dan 10% van alle kunst  en antiek die in musea staat of hangt vals is. Dus als experts er al in trappen is de doorsnee consument dan niet kansloos? Ja, maar ik heb er een certificaat bij gekregen! Van wie? Van de verkoper? Dus wij van WC-eend ... Wie kunst vervalst draait zijn hand ook niet om voor een "certificaat van echtheid".

Delfts aardewerk, soms zelfs voorzien van valse Delftse fabrieksmerken werd ook buiten Nederland geproduceerd. Een voorbeeld is de Noord-Franse fabrikant Geo Martel. Een ander voorbeeld is voorbeeld is Edmé Samson  uit Parijs. Maar ook in Engeland, Portugal en Duitsland werd Delfts aardewerk nagemaakt. "Delfts aardewerk" of "delftware" is ook geen beschermde naam en iedereen mag het produceren.

Echtheidskenmerken: 

Dus, een merk, in dit geval een klauw aan de onderzijde van een aardewerk bord, zegt nog niet zo veel. Ook niet als er eventueel nog een jaarcode of de voorletters van de schilder bij zouden staan. Je zult ook moeten kijken naar het materiaal en de gebruikte technieken en de decoraties. Wat ook helpt is een soort van C.V. van het bord. Soms weet de verkoper te vertellen waar het bord vandaan komt en wie de vorige eigenaren zijn geweest.

Het bord moet stevig en zwaar aanvoelen en het moet een heldere klank geven als je er tegen aan tikt. Het aardewerk vertoont een gele of rode scherf, al naar gelang de klei kalk- of ijzerhoudend was. Het bord moet glanzen vanwege het gebruikte loodglazuur. Het is handbeschilderd en de decoraties zijn meestal floraal van aard geïnspireerd op Chinese motieven. De gebruikte blauwe kleur is aan de donkere kant.

Koop het liefst bij een bekend en al langer bestaand adres. Als de prijs te mooi is om waar te zijn, dan is het ook inderdaad te mooi om waar te kunnen zijn. Een koopje is meestal een indicatie dat het niet echt is. Zeker als er dan ook nog een vorm van tijdsdruk op zit: er zijn meer kapers op de kust, dus u moet snel zijn...

Ga naar musea en kijk en vergelijk. Helaas zijn er ook musea die soms ergens zijn ingetrapt, maar de betere keramiekmusea hebben genoeg kennis om echt van vals te onderscheiden.

De Porceleyne Claeuw produceerde van 1661 tot 1840 en zat aan de Koornmarkt (oostzijde) in Delft. Het waas een plateelbakkerij in Delft en tot 1705 eigendom van de gezusters Cornelia, Maria en Elisabeth van Schoonhoven. In 1740 wordt de plateelbakkerij door Dirk van Dijk gekocht en omstreeks  1759 is Cornelis van Dijk eigenaar. In 1763 gaat het bedrijf over aan Lambertus Sanderus, die in 1806 75 procent van zijn aandelen verkoopt, waarna zijn erfgenamen in 1882 de resterende aandelen van de hand doen. In 1840 wordt De Porceleyne Claeuw opgeheven. Als plateelschilder zijn werkzaam geweest Cornelis van Schagen en Hendrik Knijff. De grote bloeitijd van de plateelbakkerij valt is in de achttiende eeuw. Bekend zijn vooral de zogenaamde pauwenborden van Sanderus, die. hoewel vrij grof geschilderd, smaakvol en decoratief zijn. 

Merken: tot l764 diverse uitvoeringen van een klauw, soms met de letters cvs (kunnen zowel initialen zijn van de eigenares Cornelia van Schoonhoven als die van de plateelschilder Cornelis van Schagen ). In 1764 deponeert Lambertus Sanderus een fabrieksmerk: een gestileerde klauw, soms met toevoeging van de initialen L.S.

Afbeelding 1 Een mooie grote schotel met floraal decor van de Delftse Plateelbakkerij 'De Klaauw' waarschijnlijk gemaakt rond 1780-1800, wat te zien is aan de donkerblauwe kleuren en de vlot geschilderde uitwerking met een wat grover penseel. Er is gebruik gemaakt van een bekend "chinoiseriethema", dat wil zeggen dat er een afbeelding is van verschillende bloemen en insecten. Op de rand zit een herhalend floraal motief. De schotel heeft een diameter van 34,5 cm. en is aan de achterzijde gemerkt met het figuratieve klauwtje. Aan de rand zijn rondom wat glazuurchips zichtbaar, wat normaal en gebruikelijk is voor een aardewerken schotel van deze leeftijd. Verder is de schotel in prima staat (zie www.gerbenzon.com)

Afbeelding 2 Merkteken De Klauw

Verder lezen:

- Delfts Aardewerk, Jonkvrouwe Dr C. H. de Jonge (Rotterdam, Den Haag 1965)

A Lowestoft cup and saucer and a Lowestoft teapot

Lowestoft Porcelain

The Lowestoft Porcelain Factory was a soft-paste porcelain factory on Crown Street in Lowestoft, England and was active from 1757 to approximately 1802.  It mostly produced  teapots, and jugs,  

It was also relatively small, with a maximum workforce of 70. Nonetheless, it survived longer than the average English factory, perhaps because it had less competition in the local market. 

During the early period (1757 - 1761) wares decorated with Chinese-inspired scenes in underglaze blue were produced. This type of decoration continued to form the majority of production throughout the life of the factory but scenes were gradually simplified. Overglaze colours in enamel were used from about 1768, generally in white and blue or in a polychrome that utilizes a bright brick red. After 1770 transfer printing was used. 

The start of the factory is somewhat unclear. Robert Browne was the manager, with other partners, of which Philip Walker was the most senior. Two other partners, Obed Aldred and John Richman were probably "non-executives", who provided capital. 

By 1770 the company name was "Robert Browne and Company". When Robert Browne died in 1771 he was succeeded as manager by his son of the same name, who introduced, or increased the amount of, polychrome overglaze enamelling. 

Lowestoft has no factory mark of its own, though the inscribed documentary pieces and "trifles" can be useful for identification.

A Lowestoft teapot, late 18th century, dimensions: height 13 cm; diameter 12 cm. € 418,00

A Lowestoft cup and saucer, late 18th century, dimensions: diameter saucer 13 cm. € 170,00

For more information:

Go to the webshop: www.gerbenzon.com

In dienst van Stad en Staat: Bouwe van der Steeg (No 6)

In dienst van Stad en Staat: Bouwe van der Steeg (No 6)

Dit artikel is het negenentwintigste uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.

Bouwe van der Steeg is de zoon van Romke van der Steeg (No 12) en Alberdina Hoekzema. Hij is geboren op 14 april 1892. Hij was van beroep stukadoor. 

Op 25 oktober 1911 werd hij, zoals dat heet, tot de dienst aangewezen. Hij was op 12 maart 1912 ingedeeld bij het 9e regiment der infanterie. Op 21 maart 1912 werd hij afgekeurd op grond van artikel 100 ontslagen uit de dienst. Kennelijk had toen hij een ziekte of gebrek. 

    

Afbeelding 1 Pagina met vermelding van Bouwe van der Steeg in het militieregister

In 1913 woonde hij in Kollum. Daar werd zijn zoon Romke op 27 oktober 1913 geboren.

In 1916 woonde hij met zijn vrouw Alberdina Horneman in Hijlaard en was hij betonwerker. Hij solliciteerde in 1916 naar de functie van veldwachter in Hemelum, Oldephaert en Noordwolde maar heeft de baan toen niet gekregen. Daarna, vanaf 1 mei 1934 was hij Stukadoor. Ze woonden in het huis met nummer 81. Het was de oude school, getuige een advertentie van 20 december 1923 in de Leeuwarder Courant. Het was een huis met schuur en bleek en grond, 1,73 are groot. Het pand was van J.S Nauta en Bouwe huurde het. Op 12 mei 1924 liep het huurcontract af. Het dorp Hilaard telt nu ongeveer 310 inwoners die in ongeveer 115 huizen wonen.

Alberdina Horneman was geboren in Grijpskerk op 15 januari 1887 en overleed op 35-jarige leeftijd op 4 juni 1922 in Hijlaard.

Afbeelding 2 Plankje met opschrift Bouwe van der Steeg, stucadoor, Kollum, 19 jaar, 1911 gevonden bij een verbouwing van een huis aan de Foarwei in Kollummerzwaag

Afbeelding 3 Kaart van Kollum in 1870

Afbeelding 4 Kollum in 1910

Op 3 juli 1926 verhuisde Bouw van Tulpenburg 46 in Leeuwarden naar Kleinzan6 65 in Sneek.

Op 28 december 1926 schreef hij in op een aanbesteding voor het bouwen van een noodslachtplaats te Zandbulten voor de Gemeente Kollummerland. Hij zou de klus klaren voor 2.618 gulden.

In 1927 heeft hij kennelijk als metselaar gewerkt in Zuidlaren, bij een paviljoenbouw. Helaas werd hij tekort gedaan op zijn loon, want hij klaagde samen met andere bouwvakkers over het feit dat een mondelinge afspraak kennelijk niets waard was. 

Afbeelding 5 Ingezonden brief in de Dragster Courant van 16 december 1927

Hij is later, op 22 januari 1932, getrouwd met Trijntje de Roos. Trijntje is op 28 februari 1896 in Gasselte geboren. Trijntje is op 30 juli 1968 in Leeuwarden overleden.

Afbeelding 6 Bouwe van der Steeg en zijn zoon Bouwe jr aan het werk als stukadoor

Hij heeft in Kollum op verschillende adressen gewoond, waaronder Kerkstraat no 6. Daarna ging hij naar Hijlaard. Hij ging later naar Leeuwarden waar hij eerst in een pand aan de Oosterbuurt 9A heeft gewoond, bij weduwe Greben. Daarna, vanaf 27 augustus 1924 in de Oldegalileen 35 boven; vanaf 1 juli 1925 in de Tulpenburg 4b; vanaf 2 juni 1927 in de Poppebuurt 28a; vanaf 14 februari 1929 aan het Cambuursterpad 44; vanaf 24 januari 1931 in de Nieuwe Houthstraat 2; vanaf 25 juli 1923 in de Dokkummerstraat 9; 

Uit die tijd stamt ook een advertentie:

Afbeelding 7 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 20 september 1932

Vanaf 28 januari 1933 woonde hij in de Breedstraat 65 boven; vanaf 10 augustus 1933 in de Kleine Hoogstraat 6; 

Ook toen een advertentie:

Afbeelding 8 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 1 maart 1934

Vanaf 4 maart 1935 woonde hij achter de Hoven 178; vanaf 27 oktober 1937 aan de Romkeslaan 32; vanaf 15 september 1938 aan de Romkeslaan 10. Daar heeft hij langere tijd gewoond.

Op 12 augustus 1955 is hij bij de Kamer van Koophandel van Leeuwarden ingeschreven. Op 28 januari 1963 is de inschrijving opgeheven.

Afbeelding 9 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 20 maart 1957

Afbeelding 10 Bouwe van der Steeg met een aantal werklieden voor een nieuwbouw project

Afbeelding 11 Bouwe van der Steeg op latere leeftijd.

Bouwe is pas op 72-jarige leeftijd met pensioen gegaan.

Kinderen:

Alberdina van der Steeg, geboren op  en overleden op 5-jarige leeftijd op 14 maart 1922 te Leeuwarden

Jante van der Steeg, geboren op 1 augustus 1918 te Hijlaard

Romke van der Steeg, geboren op 27 oktober 1913 te Kollum

Tiemen van der Steeg, geboren op 5 december 1914 te Kollum

Met Trijntje de Roos kreeg hij nog een aantal kinderen:

Alberdina 14 november 1925

Rein, geboren op 1 maart 1928

Gerrrit, geboren op 12 februari 1930

Wiena van der Steeg, geboren op 

Bouwe van der Steeg, geboren op 19 juli 1934

Anna Eleonora van der Steeg, geboren op 24 januari 1936

Elizabeth van der Steeg, geboren op 15 februari 1938

Arie van der Steeg, geboren op 

Bouwe van der Steeg is op 13 februari 1985 in Sint Anna Parochie overleden op de leeftijd van 93 jaar.

Literatuur en bronnen:

- Baarderadeel (Hijlaard) 1903-1918 inventarisnummer 475, inventarisnummer 475 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1903-1918

- Huwelijksregister 1932, archiefnummer 1002, Gemeentebestuur van Leeuwarden, 1811-1941 - Historisch Centrum Leeuwarden, inventarisnummer 3657, aktenummer 0012 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1932

- Leeuwarder Courant 15 februari 1985; 20 maart 1957; 18 maart 1957; 28 december 1926; 20 september 1932; 27 november 1951; 17 september 1932; 29 november 1951; 8 februari 1934; 23 september 1932; 6 december 1923; 3 juli 1926

- https://www.rtvnof.nl/bijzondere-vondst/257045/

- https://www.actiefonline.nl/nieuws/nieuws/17932/geschiedenis-boven-water-moai-dat-minsken-sa-goed-reagearje

- Kamer van Koophandel 1922-1977 - Tresoar, Deel: 22397, Leeuwarden, archief 52-02, inventaris­num­mer 22397, 12 augustus 1955, Dossier 22397

- https://www.hilaard.nl/over-hilaard

- Dragster Courant 16 december 1927

- Leeuwarder nieuwsblad, 21 september 1932

In dienst van Stad en Staat: Romke van der Steeg (No 12)

In dienst van Stad en Staat:  Romke van der Steeg (No 12)

Dit artikel is het achtentwintigste uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.

Romke van der Steeg is geboren op 9 december 1865 te Kollum. Hij hoefde niet voor de militie op te komen omdat hij broederdienst had, maar hij tekende een contract voor nummer wisseling en wisselde van nummer met Petrus Johannes Heffering met nummer 149. Hij is dus wel in dienst gegaan en wel vanaf  5 mei 1885. Het motief zal hoogstwaarschijnlijk de geldelijke vergoeding geweest zijn die hij kreeg voor het nummerwisseling. Dat was al gauw een paar honderd gulden. Hij is getrouwd met Alberdina Hoekzema, uit Oldehove. Zijn vader was Bouwe van der Steeg (No 24) en zijn moeder Rikstje van der Slink.

Afbeelding 1 Certificaat van de Nationale Militie waaein staat dat hij lot 43 had, maar gewisseld heeft met nummer 149

Afbeelding 2 Pagina uit het militieregister waaruit blijkt dat Romke is vrijgesteld wegens broederdienst

Afbeelding 3 Eerste pagina van het contract van nummerwisseling van Romke van der Steeg

Afbeelding 4 Tweede pagina van het contract van nummerwisseling van Romke van der Steeg

Omdat hij  nog in dienst zat tijdens zijn huwelijksaanzoek moest hij toestemming hebben van zijn commandant. 

Afbeelding 5 Toestemming van commandant van Tweede Compagnie Hospitaalsoldaten

Afbeelding 6 Vermelding van Romke van der Steeg bij de tweede compagnie van Hospitaalsoldaten in 1885

Hospitaalsoldaat

Hierdoor is bekend bij welk legeronderdeel hij zat, namelijk bij de Tweede Compagnie Hospitaalsoldaten in Utrecht. 

Er is ook een signalement van hem. Hij was vrij lang: 1 meter 73. Ovaal gezicht met een breed voorhoofd. Bruine ogen en een normale neus en mond. Een ronde kin. Blond haar en blonde wenkbrauwen. Geen bijzondere kentekenen.

Hij kwam op 1 juli 1885 bij de hospitaalsoldaten. Hij zat vanaf 5 mei 1885 eerst bij het eerste regiment infanterie. Op 30 april 1886 is hij met groot verlof gegaan. Tevens wordt er nogmaals vermeld dat hij gehuwd is en dat er sprake was van nummerwisseling. In mei 1892 is hij met paspoort gegaan met bewijs van goed gedrag.

Afbeelding 7 Vermelding in het stamboek van het eerste regiment der Infanterie

Afbeelding 8 Vermelding in het stamboek van de tweede compagnie van hospitaalsoldaten

7 april 1869 is de oprichtingsdatum van het Regiment Geneeskundige Troepen. “Het wapen der infanterie wordt vermeerderd met twee Compagnieën Hospitaalsoldaten”, luidt de tekst van het Koninklijke Besluit waarmee de komst van de Geneeskundige Troepen een feit werd. Het aantal van 2 compagnieën was uiteraard niet willekeurig tot stand gekomen; het veldleger bestond uit 2 divisies en het was de bedoeling dat in oorlogstijd elke divisie werd versterkt met één compagnie hospitaalsoldaten. De hospitaalsoldaten verleenden eerste hulp, gaven leiding aan de ziekendragers in voorste lijn, assisteerden de officieren van gezondheid op de verbandplaatsen en in de veldhospitalen en verrichtten in die inrichtingen verpleegwerkzaamheden. De hospitaalsoldaten werden eigenlijk meer als verpleger beschouwd; in later jaren werden ze in de voorschriften ook zonder meer als ziekenverpleger aangeduid. De eerste geneeskundige compagnie werd gestationeerd in Amsterdam. De tweede compagnie zat in Utrecht. Romke zat dus in Utrecht.

Afbeelding 9 De toegangspoort van het Militair Hospitaal aan de Springweg

Op 28 december 1895 kocht hij op een veiling een van Albertus Bruins Slot, een partij kaphout, samen met een aantal anderen voor negen gulden. Hij had dat hout waarschijnlijk nodig omdat hij toen timmerman was.

Afbeelding 10 Luchtfoto van de Voorstraat. Het gekochte huis is het vijfde huis gerekend vanaf de straat rechts gerekend, dus tegenover het einde van de kerk, naast de apotheek

Viswinkel

Hij had een hypotheek van 2.480 gulden tegen vijf procent per jaar. Dat was schappelijk omdat het tot stand was gekomen door bemiddeling van zijn zuster die in dienst was bij een dominee die hem wel ter wille was en hem kon helpen met zijn ambities. Als onderpand was een huis, hok en erf in Kollum, bij het kadaster bekend in sectie D, nummer 1207, groot twee aren en negenentachtig centiaren. Dit is de Voorstraat 64 9291 CL Kollum. De woning is uit 1840 maar heeft geen monumentale status. Het is echter wel dezelfde woning als waarin Romke heeft gewoond. Op dit moment is er een café in gevestigd. In het pand kwam zijn vishandel die hij samen met zijn moeder dreef.

Afbeelding 11 Voorstraat 64 in Kollum met het bordje R. v.d. Steeg vischhandel

Afbeelding 12 Voorstraat 64 en 62 te Kollum in de tegenwoordige tijd. Links is Voorstraat 64

Afbeelding 13 Handtekening van Romke van der Steeg

De hypotheek had hij nodig om het huis te kunnen betalen dat hij in 1904 had gekocht van Douwe Walda in Kollum voor het bedrag van 2.175 gulden. De aanduiding van het huis was waarschijnlijk B 22 te Kollum. Maar hij heeft ook in die periode op B 181; B 128 en tenslotte B 146 gewoond. Hij was toen inmiddels opperman.

Voordat hij in de Voorstraat woonde woonde hij in de Eskesstraat.

Afbeelding 14 Romke van der Steeg

SDAP

Hij was in 1902 een  van de oprichters van de "Kollummer coöperatieve productie en verbruiksvereeniging "Ons Belang" te Kollum". Ook zijn broer en nog wat familieleden en bekenden waren lid. Je moest verplicht lid zijn van de SDAP om aan de Coöperatie mee te kunnen doen.

Verder was hij tot 1908 secretaris van de SDAP afdeling Kollum. In 1903 was hij kandidaat voor de Gemeenteraadsverkiezingen van Kollumerland. En ook in 1907 deed hij mee aan de verkiezing voor de Gemeenteraad van Kollum en kreeg toen 134 stemmen. 

Afbeelding 15 Mededeling in de Leeuwader Courant van 27 juni 1907 inzake de kandidaatstelling voor de gemeenteraadsverkiezingen

Afbeelding 16 Vermelding in het Volk van 29 juli 1906

In 1911 deed hij weer mee aan de Gemeenteraadsverkiezingen en kreeg toen 129 stemmen. Er waren 597 stemmen uitgebracht. De winnaar was A. van der Meulen van de AR met 460 stemmen. 

Daarnaast was hij in de periode 1910 tot 1914 lid van het bestuur van de afdeling Kollum van de Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing van alcoholhoudende dranken. Hij was dus van de "blauwe knoop".

In 1912 vroeg hij om een stukadoorsleerling in een advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden.

Afbeelding 17 Advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden

Romke en Alberdina hadden een flink aantal kinderen:

Geertje, geboren op 7 oktober 1889, overleden op 30 oktober 1961

Wytze, geboren op 3 juni 1906, overleden op 29 juli 1948 te Zuidhorn

Klaaske, geboren op 28 juli 1912

Elisabeth, geboren op 4 februari 1903

Gerrit, geboren op 5 november 1898

Getje, geboren op 25 augustus 1888, slechts 13 dagen oud geworden

Rigtje, geboren op 5 oktober 1894

Bouwe, geboren op 8 november 1887, overleden op 11 juni 1888

Bouwe, geboren op 14 april 1892, voorouder (No 6), hij was ook stukadoor van beroep.

Na de dood van Alberdina was hij hertrouwd met Janna Venema op 25 oktober 1913.

Afbeelding 18 Mededeling in het Nieuwsblad van het Noorden van 11 november 1913

Op 12 mei 1914 is hij naar Grootegast verhuisd. Daar huurde hij in 1925 een perceeltje tuingrond aan den Bovenweg te Grootegast, groot 5 Are 10 Centiare, voor een huurprijs van f 15. Hij woonde toen aan de Bovenweg nummer 13 in Grootegast. een leuk vrijstaand huisje op de hoek met de Munnekeweg.

Afbeelding 15 Romke van der Steeg en Janna Venema voor het huis in Grootegast. Op de gevel staat R. v.d. Steeg Stucadoor.

Hij verkocht het pand in Kollum aan de Voorstraat. er was een bod van 1.200 gulden.

Afbeelding 16 Advertentie in de Leeuwarder Courant van 21 oktober 1915

In 1916 en 1917 huurde hij een kruidenierswinkel achter de Nederlands Hervormde Kerk in Doezum. In 1917 werd het pand verkocht. Het is niet zeker of Romke de winkel daarna heeft voortgezet.

Afbeelding 17 Advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden van 13 mei 1916

Afbeelding 18 Romke van der Steeg op oudere leeftijd

In Grootegast is hij op 74 jarige leeftijd op 24 oktober 1940 overleden. 

Afbeelding 19 Grafsteen van Romke van de Steeg in Grootegast, Bovenweg 24a Grootegast

Bronnen en literatuur:

- Huwelijksregister 1887, archiefnummer 30-21, Burgerlijke Stand Kollumerland c.a. - Tresoar, inventarisnummer 2025, aktenummer 0036 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1887

- Geboorteregister 1865, archiefnummer 30-21, Burgerlijke Stand Kollumerland c.a. - Tresoar, inventarisnummer 1024, aktenummer 0197 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1865

- Nederlandsche staatscourant 15 mei 1902 en Minuut-akten 1902, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 070081, aktenummer 00669 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1902 

- 2.13.09 Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Stamboeken van Onderofficieren en Minderen van de Landmacht, 1813-1924

- https://www.militairespectator.nl/sites/default/files/bestanden/uitgaven/1918/1969/1969-0206-01-0072.PDF

- Overlijdensregister 1887-1890, archiefnummer 30-21, Burgerlijke Stand Kollumerland c.a. - Tresoar, inventarisnummer 3021, aktenummer 0089 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1888

- Minuut-akten 1895, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 070071, aktenummer 00141 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1895

- Minuut-akten 1905, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 070084, aktenummer 01481 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1905

- Minuut-akten 1904, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 070083, aktenummer 01392 Gemeente: Kollumerland c.a. Periode: 1904

- Huwelijksregister 1913, aktenummer 36 Gemeente: Grootegast Periode: 1913

- Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij, 26 januari 1906, 29 juli 1906; 7 januari 1908'19 december 1906

- Nieuwsblad van het Noorden, 8 april 1925; 15 december 1917; 13 mei 1916; 12 maart 1912; 11 november 1913; 1 december 1917; 24 november 1917

- https://www.online-begraafplaatsen.nl/zerken.asp command=showgraf&bgp=2416&grafid=1588199&view=Zerkenlijst&page=5

- https://oud-utrecht.nl/nieuws/1343-duitse-huis-militair-hospitaal-grand-hotel-karel-v

- https://kadastralekaart.com/adres/kollum-voorstraat-64/0079200000371570

- De blauwe vaan; orgaan voor drankbestrijding, jrg 10, 1913, no. 40, 04-07-1913;  jrg 7, 1910, no. 17, 29-04-1910

- Leeuwarder Courant 27 juni 1907; 8 juli 1911; 29 juni 1911; 4 juli 1903; 21 oktober 1915

In dienst van Stad en Staat: Andries Yntes Visser (No 10)

In dienst van Stad en Staat Andries Yntes Visser (No 10)

Dit artikel is het zevenentwintigste uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.

Andries Yntes Visser (no 10) is op 24 februari 1866 in Hitzum geboren als zoon van Ynte Dirks Visser (no 20), zie het artikel over hem, en Eke Annes Strikwerda.

Op 10 maart 1886 werd hij tot de dienst aangewezen en op 12 mei 1886 ging hij daadwerkelijk het leger in, namelijk bij het eerste regiment der infanterie. Op 13 september 1887 ging hij met groot verlof. op 25 november 1889 kwam hij weer terug bij het leger om op 7 december 1889 weer met groot verlof te gaan. Op 11 mei 1893 ging hij met paspoort er weer uit. Effectief heeft hij dus ruim een jaar gediend.

Afbeelding 1 Vermelding in het militieregister van 1886

Dankzij dit feit is er een signalement van hem.

Afbeelding 2 Vermelding in het Stamboek

Hij was vrij lang, namelijk 1 meter 76 met een ovaal gezicht en een hoog voorhoofd. Blond haar, grijze ogen en een ronde kin en blonde wenkbrauwen. Verder geen bijzondere kentekenen.

Afbeelding 3 Een Tweede luitenant en een soldaat van de infanterie in 1886

Afbeelding 4 Infanteristen op oefening rond 1880

Hij vertrok op 12 mei 1891 uit de Gemeente. Van beroep was hij eerst boerenknecht en later pakhuisknecht op de zuivelfabriek. Hij was op 20 mei 1891 getrouwd met Sieuwke Sytzes Zandstra en hadden een dochter genaamd Eke Visser, geboren op 14 november 1892.

Afbeelding 5 Gemeente Baarderadeel in 1868 met onder andere Hitzum

Hij had een naamgenoot, die was geboren in Lollum op 30 oktober 1861, maar deze overleed op 3-jarige leeftijd. Op 10 mei 1899 kwam hij in Leeuwarden wonen. Hij kwam vanuit Winsum.

Een aantal keren is het gezin verhuisd tussen Hitzum, huis 12b en Winsum. Hij woonde daarna respectievelijk in Hendriksbuurt U 143; Achter de Hoven U 83; Achter de Hoven U 173 en later in een huis met aanduiding U 8 in Leeuwarden. Vanaf 1868 werden in Leeuwarden arbeiderswoningen gebouwd die de Hendriksbuurt en de Mariabuurt zouden vormen. De Hendriksbuurt is gebouwd in 1870 en heette eerst prins Hendriksbuurt, maar men liet de titel prins vallen om geen verwarring met de Prins Hendriksstraat te krijgen. De Mariabuurt is gebouwd in 1875. De Mariabuurt en de Hendriksbuurt zijn intussen gesloopt en hebben plaats gemaakt voor een extra ontsluitingsstraat en een buurtplantsoen.

Afbeelding 6 De panden waar Andries ooit woonde in de Hendriksbuurt in Leeuwarden zijn met een rood vierkantje gemarkeerd.

In de Franeker Courant van 24 mei 1891 staat het 25-jarige huwelijk van Andries en Sieuwke vermeld.

Hij verkocht op 11 februari 1878 een arbeidershuis met erf in de Kerkeburen te Winsum, kadastraal bekend in de gemeente Baard onder nummer 1016 voor een bedrag van 450 gulden. De straat Kerkeburen in Winsum heet nu Tsjerkebuorren. Er zijn maar 15 adressen aan de Tsjerkebuorren, maar het is niet echt duidelijk op welk perceel Ynte heeft gewoond en of dat pand er nog staat.

Afbeelding 7 Eerste pagina van de verkoopakte van het pand in Winsum (rechterpagina)

Afbeelding 8 Alle panden aan de Tsjerkebuorren in Winsum. Linksboven is de kerk

                                     

Afbeelding 9 Kerkeburen in Winsum in 1908

Hij overleed op 13 februari 1933 in Leeuwarden op 66-jarige leeftijd. Naast Eke Visser hadden ze nog drie kinderen, te weten Sytse Visser, geboren in 1894; Durk Visser, geboren in 1895 en overleden in 1919 en Neeltje Visser, geboren in 1902.

Afbeelding 10 Handtekening van Andries Visser

Op 21 augustus 1915 verkocht hij een pand met erf, bleek en straatje op Mariabuurt Achter de Hoven te Leeuwarden met kadastrale aanduiding G nummer 4084 voor een bedrag van 1.400 gulden. Hij had het eerder op 17 maart 1903 gekocht.

Afbeelding 11 Eerste pagina van de verkoopakte betreffende een huis Achter de Hoven in Leeuwarden

Afbeelding 12 Rouwadvertentie in de Leeuwarder Courant van 14 februari 1933

Afbeelding 13 Dankbetuiging in de Leeuwarder Courant van 14 maart 1933

Literatuur en Bronnen:

- Geboorteregister 1892, archiefnummer 30-04, Burgerlijke Stand Baarderadeel - Tresoar, inventarisnummer 1030, aktenummer 0142 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1892

- Huwelijksregister 1891, archiefnummer 30-04, Burgerlijke Stand Baarderadeel - Tresoar, inventarisnummer 2022, aktenummer 0028 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1891

- Overlijdensregister 1864, archiefnummer 30-13, Burgerlijke Stand Franekeradeel - Tresoar, inventarisnummer 3009, aktenummer 0127 Gemeente: Franekeradeel Periode: 1864

- Baarderadeel (Oosterlittens) 1860-1890 inventarisnummer 485, inventarisnummer 485 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1860-1890

- Bevolkingsregister 1904 - 1922, archiefnummer 1002, Bevolkingsregister 1904 - 1922, inventarisnummer 4910, blad 484 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1904-1922

- Bevolkingsregister 1876 - 1904, archiefnummer 1002, Bevolkingsregister 1876 - 1904, inventarisnummer 4768, blad 543 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1876-1904

- Minuut-akten 1901, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 067080, aktenummer 00176 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1901

- Franeker Courant 24 mei 1891

- De Sneeker Courant 28 mei 1891

- 00009098/033 (buitentekstillustratie, uniformvoorstelling), Het militaire leven, Nederlands Nationaal Militair Museum, Soesterberg

- Leeuwarder Courant, 14 maart 1933, 13 maart 1933, 14 februari 1933

- De Telegraaf 16 februari 1933

- https://historischcentrumleeuwarden.nl/images/pdf/De_Potmarge.pdf?