In dienst van Stad en Staat: Andries Yntes Visser (No 10)

In dienst van Stad en Staat Andries Yntes Visser (No 10)

Dit artikel is het zevenentwintigste uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.

Andries Yntes Visser (no 10) is op 24 februari 1866 in Hitzum geboren als zoon van Ynte Dirks Visser (no 20), zie het artikel over hem, en Eke Annes Strikwerda.

Op 10 maart 1886 werd hij tot de dienst aangewezen en op 12 mei 1886 ging hij daadwerkelijk het leger in, namelijk bij het eerste regiment der infanterie. Op 13 september 1887 ging hij met groot verlof. op 25 november 1889 kwam hij weer terug bij het leger om op 7 december 1889 weer met groot verlof te gaan. Op 11 mei 1893 ging hij met paspoort er weer uit. Effectief heeft hij dus ruim een jaar gediend.

Afbeelding 1 Vermelding in het militieregister van 1886

Dankzij dit feit is er een signalement van hem.

Afbeelding 2 Vermelding in het Stamboek

Hij was vrij lang, namelijk 1 meter 76 met een ovaal gezicht en een hoog voorhoofd. Blond haar, grijze ogen en een ronde kin en blonde wenkbrauwen. Verder geen bijzondere kentekenen.

Afbeelding 3 Een Tweede luitenant en een soldaat van de infanterie in 1886

Afbeelding 4 Infanteristen op oefening rond 1880

Hij vertrok op 12 mei 1891 uit de Gemeente. Van beroep was hij eerst boerenknecht en later pakhuisknecht op de zuivelfabriek. Hij was op 20 mei 1891 getrouwd met Sieuwke Sytzes Zandstra en hadden een dochter genaamd Eke Visser, geboren op 14 november 1892.

Afbeelding 5 Gemeente Baarderadeel in 1868 met onder andere Hitzum

Hij had een naamgenoot, die was geboren in Lollum op 30 oktober 1861, maar deze overleed op 3-jarige leeftijd. Op 10 mei 1899 kwam hij in Leeuwarden wonen. Hij kwam vanuit Winsum.

Een aantal keren is het gezin verhuisd tussen Hitzum, huis 12b en Winsum. Hij woonde daarna respectievelijk in Hendriksbuurt U 143; Achter de Hoven U 83; Achter de Hoven U 173 en later in een huis met aanduiding U 8 in Leeuwarden. Vanaf 1868 werden in Leeuwarden arbeiderswoningen gebouwd die de Hendriksbuurt en de Mariabuurt zouden vormen. De Hendriksbuurt is gebouwd in 1870 en heette eerst prins Hendriksbuurt, maar men liet de titel prins vallen om geen verwarring met de Prins Hendriksstraat te krijgen. De Mariabuurt is gebouwd in 1875. De Mariabuurt en de Hendriksbuurt zijn intussen gesloopt en hebben plaats gemaakt voor een extra ontsluitingsstraat en een buurtplantsoen.

Afbeelding 6 De panden waar Andries ooit woonde in de Hendriksbuurt in Leeuwarden zijn met een rood vierkantje gemarkeerd.

In de Franeker Courant van 24 mei 1891 staat het 25-jarige huwelijk van Andries en Sieuwke vermeld.

Hij verkocht op 11 februari 1878 een arbeidershuis met erf in de Kerkeburen te Winsum, kadastraal bekend in de gemeente Baard onder nummer 1016 voor een bedrag van 450 gulden. De straat Kerkeburen in Winsum heet nu Tsjerkebuorren. Er zijn maar 15 adressen aan de Tsjerkebuorren, maar het is niet echt duidelijk op welk perceel Ynte heeft gewoond en of dat pand er nog staat.

Afbeelding 7 Eerste pagina van de verkoopakte van het pand in Winsum (rechterpagina)

Afbeelding 8 Alle panden aan de Tsjerkebuorren in Winsum. Linksboven is de kerk

                                     

Afbeelding 9 Kerkeburen in Winsum in 1908

Hij overleed op 13 februari 1933 in Leeuwarden op 66-jarige leeftijd. Naast Eke Visser hadden ze nog drie kinderen, te weten Sytse Visser, geboren in 1894; Durk Visser, geboren in 1895 en overleden in 1919 en Neeltje Visser, geboren in 1902.

Afbeelding 10 Handtekening van Andries Visser

Op 21 augustus 1915 verkocht hij een pand met erf, bleek en straatje op Mariabuurt Achter de Hoven te Leeuwarden met kadastrale aanduiding G nummer 4084 voor een bedrag van 1.400 gulden. Hij had het eerder op 17 maart 1903 gekocht.

Afbeelding 11 Eerste pagina van de verkoopakte betreffende een huis Achter de Hoven in Leeuwarden

Afbeelding 12 Rouwadvertentie in de Leeuwarder Courant van 14 februari 1933

Afbeelding 13 Dankbetuiging in de Leeuwarder Courant van 14 maart 1933

Literatuur en Bronnen:

- Geboorteregister 1892, archiefnummer 30-04, Burgerlijke Stand Baarderadeel - Tresoar, inventarisnummer 1030, aktenummer 0142 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1892

- Huwelijksregister 1891, archiefnummer 30-04, Burgerlijke Stand Baarderadeel - Tresoar, inventarisnummer 2022, aktenummer 0028 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1891

- Overlijdensregister 1864, archiefnummer 30-13, Burgerlijke Stand Franekeradeel - Tresoar, inventarisnummer 3009, aktenummer 0127 Gemeente: Franekeradeel Periode: 1864

- Baarderadeel (Oosterlittens) 1860-1890 inventarisnummer 485, inventarisnummer 485 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1860-1890

- Bevolkingsregister 1904 - 1922, archiefnummer 1002, Bevolkingsregister 1904 - 1922, inventarisnummer 4910, blad 484 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1904-1922

- Bevolkingsregister 1876 - 1904, archiefnummer 1002, Bevolkingsregister 1876 - 1904, inventarisnummer 4768, blad 543 Gemeente: Leeuwarden Periode: 1876-1904

- Minuut-akten 1901, archiefnummer 26, Notarieel archief - Tresoar, inventarisnummer 067080, aktenummer 00176 Gemeente: Baarderadeel Periode: 1901

- Franeker Courant 24 mei 1891

- De Sneeker Courant 28 mei 1891

- 00009098/033 (buitentekstillustratie, uniformvoorstelling), Het militaire leven, Nederlands Nationaal Militair Museum, Soesterberg

- Leeuwarder Courant, 14 maart 1933, 13 maart 1933, 14 februari 1933

- De Telegraaf 16 februari 1933

- https://historischcentrumleeuwarden.nl/images/pdf/De_Potmarge.pdf?