In dienst van Stad en Staat: Obbe Gerbenszon (No 256)
Dit artikel is het elfde artikel uit een serie over burgers die zich inzetten voor militaire taken en gaat over de dienstplicht, schutterijen en het reguliere leger. De discussie over de dienstplicht is nu weliswaar minder, maar nooit helemaal weg geweest en gezien het personeelstekort in het leger ook nu actueel. Het is nuttig om dit fenomeen in historisch perspectief te plaatsen. Sommigen hebben de dienstplicht ondergaan maar er zijn ook mensen vrijwillig het leger ingegaan, waarbij "het leger" een rekbaar begrip is. Ook milities, schutterijen en andere paramilitaire organisaties komen aan de orde. Met de beschrijving van de lotgevallen van deze mannen zie je tegelijkertijd een verschuiving van de loyaliteit jegens de stad naar loyaliteit jegens de staat.
Dit elfde artikel gaat over Obbe Gerbenszon, zoon van Gerben Obbes, geboren op 10 augustus 1723 in Joure. Hij is gedoopt op 15 augustus 1723.
Apotheker
Volgens het lidmatenboek van Haskerland uit 1790 was hij apotheker in Joure. Hij is getrouwd op 30 april 1747 met Aafke Hylkes uit Idsegahuizum. Aafke doet op 25 januari 1748 belijdenis. Het apothekersvak was destijds een belangrijke functie, ondanks zijn tweeslachtig karakter, half wetenschapper en half koopman. Een apotheker moest in elk geval latijn kennen en waarschijnlijk ook frans. Een apotheker daarnaast ook vaak drogist.
Volgens het quotisatieregister van 1749 bestond het gezin uit 3 volwassenen (boven twaalf jaar) en een kind. Volgens het schoorsteengeldregister bezat hij in 1754 anderhalf schoorsteen en betaalde hij voor 3 halve hoofden 9 gulden. Dat hij over anderhalve schoorsteen belasting moest betalen betekent dat hij naast dat hij apotheker was waarschijnlijk (ook) een boerenbedrijf had. De schoorsteen in een stal telde namelijk maar voor de helft mee. Tot de hele hoofden werden gerekend alle leden van een huishouden boven de 12 jaar met inbegrip van het personeel, waarvan het hoofd een vermogen bezat van 600 gulden of meer. Wanneer het vermogen beneden de 600 gulden lag, gold het tarief voor halve hoofden. Het lijkt er dus op dat hij toen in elk geval niet welgesteld was, maar ook niet armlastig.
In 1746 heeft hij belijdenis gedaan en het lijkt erop dat hij in 1772 weduwnaar was.
Afbeelding 3. Pagina uit het lidmaatregister Nederlandse Hervormde kerk Joure
In 1787 en in 1790 was hij ouderling in Joure en lid van de kerkeraad. Er staat nogmaals vermeld dat hij apotheker was. Hij moet voor 17 april 1793 overleden zijn, want dat is de aktedatum dat zijn boedel wordt verdeeld.
Afbeelding 4. pagina uit het autorisatieboek met betrekking tot de verdeling van de boedel
Obbe had 6 kinderen. Dochter Nantje, geboren op 2 september 1754, overleden op 27 augustus 1826. (Na de dood van haar man Symen neemt ze later de naam Taconis aan). Hylke, gedoopt op 14 december 1749 te Joure. Waarschijnlijk jong overleden. Gerben, gedoopt op 1 september 1748 te Joure. Overleden op 9 februari 1801 te Leeuwarden. Jacob, gedoopt 27 april 1760, overleden op 14 maart 1806 te Joure. Sydske (of Sytske), gedoopt op 26 januari 1757. Zij trouwde met Gauke Alles. En Hylke, gedoopt op 12 september 1751. Hij is op 21 augustus1780 getrouwd met Pietje Ruurds de Boer uit Monickendam.
Kennelijk heeft zijn zoon Jacob de apothekerszaak voortgezet na het overlijden van Obbe. Toen Jacob, kinderloos, overleed was er een vermogen van ruim 1.759 gulden en onroerend goed. In de Leeuwarder Courant van 17 mei 1806 wordt de zaak en het woonhuis te koop aangeboden door de erven. Kennelijk had Jacob geen kinderen.
Afbeelding 5. Advertentie (aan de zijkant) waarin de apotheek van wijlen Jacob Obbes te koop aangeboden wordt
Geraadpleegde literatuur en bronnen:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten